شماخی Şamaxı
—  شهرستان  —
نقشه جمهوری آذربایجان و شهرستان شماخی
کشور	جمهوری آذربایجان
	داغلیق شیروان
فرمانداری
- -	Məmmədov Asif Salman oğlu
مساحت
- جمعاً	۱٬۶۱۱ کیلومترمربع
جمعیت (۲۰۰۹)
- کل	۹۱٬۴۰۰
- تراکم	۵۶٫۷/کیلومترمربع
کد پستی	AZ۵۶۰۰
پیش‌شماره تلفن	۱۷۶
	۵۶
- ایگدیر	ترکیه

شَماخی، (به ترکی آذربایجانی: Şamaxı) از بخش‌های جمهوری آذربایجان است.

در گذشته مرکز و گاه پایتخت شروانشاهان بوده است.

در جنگ‌های ایران و روس از ایران جدا شد.

در سال‌های اخیر شرکت ایران خودرو در آن کارخانه تولید خودروی سمند به نام «» راه اندازی کرده است.

 

میرزا علی‌اکبر طاهرزاده صابر شاعر اجتماعی و انقلابی جمهوری آذربایجان بود.

او در ۱۸۶۲ در شهر شماخی آذربایجان زاده شد. در کودکی به مکتب رفت و پس از دایر شدن مدارس جدید در باکو به مدرسه رفت. در ۱۸۸۴ برای زیارت سفری به مشهد و سمرقند و بخارا کرد و مدتی هم به کربلا رفت. مدت‌ها به فارسی و ترکی آذربایجانی غزل و قصیده می‌سرود.

صابر نخستین اشعار خود را به صورت نوحه و مرثیه سرود و پس از آن سروده‌هایی فرهنگی به نظم درآورد و سرانجام در سال ۱۲۸۴/۱۹۰۵ به بعد به جستارهای سیاسی پرداخت. انقلاب ۱۹۰۵ روسیه و تأثیر آن در قفقاز باعث این دگرگونی شد و صابر با آغاز به کار نشریه ملانصرالدین به جمع نویسندگان آن پیوست. در سال‌های ۱۹۱۱-۱۹۰۶ صابر یکی از کوشاترین همگاران مجله طنز ملانصرالدین بود. سروده‌های طنز صابر با نام‌های مستعاری چون «هوپ‌هوپ»، «آغلار گوله‌ین» (متبسم گریان) و «ابونصر شیبانی» چاپ می‌شد. در جریان جنبش مشروطه در ایران آثار و اشعار او در ایران خوانده می‌شد و بر نویسندگان و روشنفکران ایران اثر زیادی داشت.

بیشتر زندگی او در فقر گذشت. در ۱۹۱۰ در باکو در مدارس نفتی درس می‌داد و در ۱۲۹۰/۱۹۱۱ از بیماری سل در باکو درگذشت.

سبک صابر سبک واقع‌گرا و تحول‌خواه است. اشعار وی در دیوان هوپ‌هوپ‌نامه (هدهدنامه) جمع‌آوری شده‌است. بخش آذربایجانی هوپ‌هوپ‌نامه توسط احمد شفائی به فارسی ترجمه شده‌است.

آثار

آثار صابر بدین گونه فصل بندی شده‌است:

• ساتیریک شعرلر (اشعار طنز) ۱۹۱۱ – ۱۹۰۶
• تازیانه لر (جوابیه‌ها) ۱۹۱۱ – ۱۹۱۰
• بحر طویل لر (بحر طویل‌ها) ۱۹۰۷ - ۱۹۰۶
• مختلف شعرلر (اشعار گوناگون) ۱۹۱۱ - ۱۹۰۲
• نشر ایللری بللی اولمایان شعرلر (اشعاری که سال انتشارآنها نا معلوم است)
• اوشاقلار اوچون شعرلر (اشعار کودکان) ۱۹۱۱ – ۱۹۰۲
• نشر ایللری بللی اولمایان اوشاق شعرلری (اشعار کودکانی که سال چاپ آنها مشخص نیست)
• ترجمه لر (برگردانها) ۱۹۱۰ – ۱۹۰۶
• فارسجا شعرلر (اشعار فارسی)
• مکتوبلار (نامه‌ها)
• هوپ هوپ مامه

منابع

• طنز دوران مشروطه، ابراهیم نبوی، ۲۰۰۶.
• صابر، میرزا علی‌اکبر، هوپ‌هوپ‌نامه، مترجم (به فارسی) احمد شفائی، رداکتور: حمید محمدزاده، باکو: نشریات دولتی آذربایجان، ۱۹۶۵.

شهر شکی(آذری: Şəki) شهری در شمال غربی جمهوری آذربایجان نزدیک به سرحد داغستان و گرجستان. شهر شکی با جمعیت ۶۳٬۰۰۰ نفر در ۳۲۵ کیلومتری شمال غرب باکو قرار دارد.

نگارخانه

جستارهای وابسته

رقص شکی

سعدالدّین محمودبن امین‌الدّین عبدالکریم‌بن یحیی شبستری (معروف به: شیخ محمود شبستری) یکی از شاعران سدهٔ هشتم هجری‌ست.  با توجه به مطالب مندرج در کتاب روضات الجنان جلد ۲، وی معاصر شیخ بابا ابی شبستری (متوفی به سال ۷۴۰) بوده و در همان سال فوت نموده، لذا سن شیخ محود شبستری در زمان فوت باید ۵۲ یا ۵۳ بوده باشد.  وی از مشاهیر عرفای ایران است و بیشتر شهرت او در این است که سراینده گلشن راز می‌باشد.

زندگی

سال تولّد او را گوناگون و از جمله ۶۸۷ ه.ق. دانسته‌اند. محل تولّد این عارف نام‌آور قصبهٔ شبستر در نزدیکی شهر تبریز است. او در سال ۷۲۰ ه.ق. در سنّ ۳۳ سالگی وفات یافته و در زادگاهش شبستر مدفون‌است. در اوائل زندگیش، تبریز بروز و غلبهٔ قدرت مغول‌ها را شاهد بود، که خود نوعی هرج و مرج فکری را سبب می‌گردید. وی در اواسط زندگی به کرمان رفت و در آنجا ازدواج نمود و حاصل این ازدواج یک پسر بود.

وی به دقایق حکمت عرفان نظری واقف و به فتوحات مکّیه و فصوص الحکم شیخ محی الدین ابن العربی احاطه داشت. وی به جستجوی شمس خود پرداخت و بطوری که خود در گلشن راز بیان می‌دارد، شیخ و پیرش، امین الدّین بوده‌است: شیخ و استاد من امین الدّین --- داد الحق جواب‌های چنین / من ندیدم دگر استاد چنین --- کآفرین بر روان پاکش باد

آثار

آثار وی را می‌توان به دو دسته منظوم و منثور بخش کرد.

آثار منظوم

• گلشن راز

مقالهٔ اصلی: گلشن راز

مثنوی گلشن راز مهم‌ترین و پرآوازه‌ترین اثر شعری اوست که حدود هزار بیت را در برگرفته‌است. این اثر تا کنون به دفعات چاپ گردیده‌است. یکی از موثق ترین نسخه‌های چاپ شده به کوشش دکتر جواد نوربخش می‌باشد که براساس ۸ نسخه خطی و ۲ نسخه چاپی معتبر تصحیح و منتشر گردیده‌است.

این کتاب، تا کنون، به زبان‌های ترکی، آلمانی، انگلیسی، و نیز اردو ترجمه شده‌است.

شرح‌های بر گلشن راز

عرفای بنام شروح مفصلی بر «گلشن راز» نگاشته‌اند از آنجمله:

• شرح کمال الدین حسینی اردبیلی (الهی) معاصر شاه اسماعیل اول
• نسایم گلشن از شاه داعی الی الله
• شرح لاهیجی از محمد بن یحیی لاهیجی
• شرح مظفرالدین علی شیرازی
• شرح منسوب به عبدالرحمن جامی
• شرح ادریس بن حسام الدین بدیعی
• شرح شیخ بابا نعمت الله بن محمود نخجوانی
• شرح حاج میرزا ابراهیم شریعتمدار سبزواری
• شرح قاضی میر حسین یزدی
• شرح منظوم اسیری

سعادت نامه

مقالهٔ اصلی:

مثنوی سعادت‌نامه کتابی‌ست عرفانی که بر وزن حدیقةالحقیقهٔ سنایی سروده گردیده‌است. این کتاب حدود سه هزار بیت دارد که در چهار باب جای‌داده شده، و هر باب دارای فصل‌ها و حکایت‌های گوناگون است.

سایر آثار

• کنز الحقایق
• ازهار گلشن
• ترجمه منهاج العابدین (امام محمد غزالی)
• جام جهان نما
• رساله احدیّت
• شرح و تفسیر اسماء الله تعالی

منابع

• لاهیجی، محمد. مفاتیح الاعجازفی شرح گلشن راز با مقدمه کیوان سمیعی. چاپ پنجم انتشارات سعدی ۱۳۷۱
• وبگاه تاریخ ما. «شیخ محمود شبستری». بازبینی‌شده در ۲ اوت ۲۰۱۲. 

وایقان   شرقی‌″۳۸ ′۴۲ ۴۸۳۸ / °۴۵٫۷۱۰۶شرقی °۳۸٫۱۳۰۰شمالی / ۴۵٫۷۱۰۶
اطلاعات کلی
کشور	ایران
استان	آذربایجان شرقی
شهرستان	شبستر
بخش	مرکزی
سال شهرشدن	۱۳۷۲ خورشیدی
مردم
جمعیت	۴۱۵۹
زبان‌ گفتاری	ترکی آذربایجانی
مذهب	شیعه
جغرافیای طبیعی
ارتفاع از سطح دریا	۱۳۰۱ متر
اطلاعات شهری
پیش‌شماره تلفنی
وبگاه	فرمانداری شبستر

وایْقان یکی از شهرهای استان آذربایجان شرقی ایران است. این شهر مرکز بخش مرکزی شهرستان شبستر است.

شهر وایقان در ۳ کیلومتری جنوب شرقی شهر شبستر واقع شده‌است. جمعیت آن بالغ بر ۵ هزار نفر ودر فصل کاری (خرداد-تیر-مرداد-شهریور) حدود ۴۵۰۰ نفر جمعیت شناور به آن اضافه می‌شود. کار و فعالیت اکثریت مردم وایقان، آجرپزی بوده و اکثر خانواده‌ها دارای کوره آجرپزی هستند و برخی نیز به کشاورزی و دامپروری مشغول می‌باشند.

نامگذاری

محمدحسین خلف تبریزی در جلد چهارم برهان قاطع صفحه ۲۵۵۵ در ریشه یابی واژه وایقان آن را در زبان فارسی به دو بخش جداگانه وای و قان تقسیم می‌نماید و می‌نویسد : قان کلمه فارسی باستان و همردیف کلمه کند، گند، جنگ، جان به معنای آبادی و شهر است و وای به معنی چاه بوده‌است.و علت ان چاهها و قنات‌های فراوان بوده است که در این منطقه وجود داشته است.

آثارتاریخی مهمی در این شهر وجود ندارد.

منابع

• اطلس گیتاشناسی استان‌های ایران، تهران: ۱۳۸۳خ.
• مختصات

سیس   شرقی″۳۷ ′۴۸ °۴۵ شمال‌″۰۷ ′۱۲ °۳۸ / °۴۵٫۸۱۰۳شرق °۳۸٫۲۰۱۹شمال ۴۵٫۸۱۰۳۹
اطلاعات کلی
کشور	ایران
استان	آذربایجان شرقی
شهرستان	شبستر
بخش	مرکزی
مردم
جمعیت
زبان‌ گفتاری	ترکی آذربایجانی
مذهب	شیعه
جغرافیای طبیعی
ارتفاع از سطح دریا	۱۴۳۳ متر
اطلاعات شهری
پیش‌شماره تلفنی

سیس یکی از شهرهای استان آذربایجان شرقی ایران است.

کلمه سیس کلمه ترکی است که به معنی مه و چم می باشد.این شهر در بخش مرکزی شهرستان شبستر قرار دارد. این شهر در ۱۴ کیلومتر شبستر واقع شده است. سیس یر پایه سرشماری سال 1385 جمعیتی برابر با ۵۱۲۷ نفر داشته است.

سنگ

یک غار با اتاقکهایی، مربوط به قبل از میلاد، درنزدیکی مقبره شیخ اسماعیل سیسی قرارداردکه مردم آن زمان از آن به عنوان پناهگاهی درمواقع حمله دشمنان استفاده میکردند.

• اطلس گیتاشناسی استان‌های ایران، تهران: ۱۳۸۳خ

شهرستان ورزقان یکی از شهرستان‌های استان آذربایجان شرقی است. مرکز آن شهر ورزقان است. این شهرستان از دو بخش مرکزی و بخش خاروانا تشکیل شده است. جمعیت این شهرستان در سرشماری سال ۱۳۸۵ - ۴۸٫۱۱۲ برآورد شده‌است که ۴٫۰۸۸ نفر از آن یعنی ۵/۸ درصد در مرکز شهرستان ساکن اند. این شهرستان از سمت شرق به شهرستان اهر، از سمت غرب به شهرستان‌های مرند و شبستر . از سمت شمال به شهرستان‌های کلیبر و جلفا و از سمت جنوب به شهرستان تبریز محدود شده‌است. این شهرستان سابقاً یکی از بخش‌های شهرستان اهر بوده‌است. نام دیگر شهرستان ورزقان ارسباران است و این نام به دلیل واقع شدن بسیاری از جنگل‌های ناحیهٔ سرسبز ارسباران در این شهرستان است. امروزه قسمتی از قدیمیترین منطقه قره داغ که به دیزمار ارسباران موسوم است تحت عنوان دیزمار مرکزی "(بخش خاروانا)" تابع این شهرستان می‌باشد. این شهرستان که به علت بخش بودن زیاد مورد توجه قرار نمی گرفت و در محرومیت به سر می برد. ‌پس از جدا کردن بخش مواضع خان (خواجه) از ورزقان و الحاق آن به شهرستان هریس، بخش‌ دیزمار شرقی (مردانقم) از خاروانا و الحاق آن به شهرستان خداآفرین، دیزمار غربی (سیه رود) از خاروانا و الحاق آن به شهرستان جلفا و ... بموجب جلسه مورخ 1380.7.1 هيأت وزيران و بنا به پيشنهاد شماره 1.4.90074 مورخ 1379.12.23 وزارت كشور و به استناد ماده (13) قانون تعاريف و‌ضوابط تقسيمات كشوري ـ مصوب 1362 ـ اصلاحات تقسيماتی زير را در استان آذربايجان شرقی تصويب نمود: ‌بخش‌های ورزقان و خاروانا از شهرستان اهر منتزع و به شهرستان تبديل و به عنوان «‌شهرستان ارسباران» شناخته شود. مركزيت شهرستان ارسباران در‌شهر ورزقان خواهد بود اين شهرستان شامل بخشهاي زير می‌باشد: ‌الف: بخش مركزی به مركزيت شهر ورزقان مشتمل بر دهستانهای: 1ـ ازومدل شمالی 2ـ ازومدل جنوبی 3ـ بكرآباد 4ـ سينا. ب: بخش خاروانا به مركزيت شهر خاروانا مشتمل بر دهستانهای: 1ـ ارزيل 2ـ جوشبن 3ـ ديزمار مركزی. در سال ۱۳۸۰ با پیگیری های شبانه روزی مسئولین وقت، به شهرستان ارتقا یافت و در تاریخ ۱۱/۱۰/۱۳۸۰ مراسم افتتاح با حضور استاندار وقت و سایر مسئولین استانی و محلی برگزار گردید. در این مراسم مردم شریف و انتظار کشیده منطقه ورزقان به شادمانیها پرداختند و گوسفند و گاو قربانی کرده و نماز شکر به جای آوردند از آن تاریخ چهره سیاسی و اقتصادی شهرستان تغییر یافت ادارات و نهادها مستقل گردیدند و آرزوی دیرینه مردم دیار ستارخان، علامه جعفری، آیت‌الله علیاری و چندین رجال خوشنام این سامان برآورده گردید. لازم به یادآوری است که این بخش با منطقه کرج به بخش تبدیل شده و به علل کم توجهی رژیم گذشته در محرومیت مانده بود. شهرستان ورزقان منطقه معدن خیز بوده و انواع عناصر قیمتی و با ارزش در این دیار یافت شده و کشف خواهد گردید و از نظر سوق الجیشی و اقتصادی مهمترین و غنی ترین منطقه کشور محسوب می شود.

مس سونگون ورزقان

اکتشافات اصولی مس سونگون از سال ۱۳۶۶ آغاز و بعد از طی مراحل مختلف اکتشافی به همت مهندسین جوان و با انگیزه کشور و همت مسئولین منطقه ای و کشوری این کانسار به عنوان معدن پرذخیره شناخته و از سال ۱۳۷۵ در بودجه کشور دارای ردیف اعتباری شد و توجه دولت باعث پیشرفت مناسب عملیات اجرائی گردید کارخانه مس سونگون ورزقان که در سال ۱۳۸۶ هجری شمسی فعالیت خود را آغاز کرده‌است بعد از کارخانه مس سرچشمه (کرمان) دومین کارخانه تولید مس در ایران است و این به دلیل قرار گرفتن معدن مس در این منطقه‌است. در این معدن بیش از ۴۰۰۰ میلیارد ریال اعتبار ریالی و ارزی هزینه شده و برای تکمیل پروژه‌های موجود و اجرای پروژه‌های جانبی هزاران میلیارد بودجه ریالی و ارزی نیاز می‌باشد از جمله آن پروژه‌ها ذوب مس و پالایش آن، تولید مولیبدن، استحصال طلا و نقره و... می‌باشد. این معدن دارای بیش از یک میلیارد تن ذخیره کان سنگ مس می‌باشد و عناصر همراه آن مولیبدن، طلا، نقره، رینیوم و ... است. در این شهرستان مناطق دیگری مثل: خوینرود، بالوجه، طویل، کالیجان، شرفآباد، اندریان، آستامال، آوان، گوتلر، اوزی و ... دارای کانسارهای متنوعی مثل مس، طلا، نقره و ... می‌باشد. از این میان معدن طلای اندریان به بخش خصوصی فروخته شده و در واقع از اختیار مردم خارج گطرح مس سونگون با هدف استخراج معدن به روش نوين و توليد كنسانتره مس با عيار 30%، جهت تغذيه صنايع مولد كشور و رسيدن به ارزش افزوده با لاتر انجام می گيرد. از ديگر دستاوردهای مهم اين طرح انتقال دانش فنی، صرفه جويی ارزی و اشتغال زايی است.

موقيت جغرافيايي معدن مس سونگون

معدن مس سونگون در شمال غرب ايران، در استان آذربايجان شرقی، 130 كيلومتری شمال تبريز، 75 كيلومتری شمال غرب اهر و 30 كيلو متري شمال ورزقان در همسايگی جمهوری‌‎های آذربايجان و ارمنستان قرار دارد.

مختصات جغرافيايی منطقه، 46درجه و 43 دقيقه طول شرقی و 38 درجه و 42 دقيقه عرض شمالی می‌باشد.

كانسار مس سونگون به طور متوسط نسبت به سطح دريا دارای ارتفاع متوسط 2000 متر، حداكثر ارتفاع در كانسار مس سونگون (چراغلو) 2700 متر از سطح دريا و عميق ترين ارتفاع 1625 متر نسبت به سطح دريا می‌باشد.

محدود كننده‌های كانسار مس سونگون شامل: رود خانه سونگون چای در شرق كانسار و رود خانه پخير در شمال كانسار می‌باشد، كه پس از پيوستن به هم در ميان كافه به رود خانه ايلگينه چای می‌پيوندد كه نهايتا به رود خانه ارس می‌ريزد.

راه دسترسی اصلی معدن از طريق جاده آسفالته تبريز-ورزقان-سونگون و راه دسترسی دوم از طريق جاده تبريز-اهر-ورزقان-سونگون ميسر است.

شرايط آب و هوايی منطقه

بخاطر اينكه معدن در منطقه كوهستانی واقع شده است. شاهد زمستانهايی سرد و يخبندان و تابستانهای معتدل هستيم.

ميانگين حداكثر درجه حرارت در تابستان 33 درجه سانتيگراد و در زمستان 22 - درجه سانتيگراد ثبت شده است. مقدار حداكثر بارندگی در محل حدود 350 ميليمتر در سال می‌باشد و مقدار رطوبت نسبی در سال بين 52 تا 82 درصد متغير است، جهت غالب وزش باد، جنوب غربی است. اكثر روزهای بهار و تابستان، معدن مه آلود ديده می‌شود.

تاريخچه معدن مس سونگون

سابقه معدنكاری در سونگون به دو قرن پيش (دوره قاجاريه) بر می‌گردد. آثار فعاليت‌های قديمی به صورت استخراج زير زمينی در امتداد طول رودخانه سونگون در محدوده پرعيار بوده است. بهره‌برداری از سنگ‌های پرعيار مس تا سال 1351 متناوبا انجام گرفته است.

عمليات اكتشافی با استفاده از روش‌های نوين و وسايل و تجهيزات جديد از سال 1325 شروع و تا سال 1356 ادامه داشته است. در سال 1356 وجود ذخاير مس از نوع پرفيری توسط كارشناسان زمين شناسی كشور محرز گرديد. بطوری كه در سال 1370 طبق عمليات اكتشافی، ژئو شيمی و ژئو فيزيكی توسط شركت اولنگ و ايتوك، وجود آنومالی‌های قوی مس و موليبدين قطعی شد. مطالعات امكان پذيری مقدماتی در سال 1370 توسط شركت SNC كانادا و در سال 1374 توسط شركت ايتوك انجام شد.

اولين گمانه كانسار در سال 1368 حفر شد و از سال 1368 تا سال 1371 اكتشافات نيمه تفضيلی توسط شركت معدنكاری اولنگ و يك شركت انگليسی با حفر 7 دهنه تونل اكتشافی با سطح مقطع 4 مربع و متراژ كل 25/2224 متر عمليات اكتشافی را ادامه و نيز گمانه‌هايی طی سالهای 1370 تا سال 1371 در بخش شرقی و شمال شرقی توده كانسار تا اسكارن شمالی 30 حلقه گمانه به عمق 3000 متر حفر گرديد، تا پارامترهای لازم برای تخمين و بر آورد ذخيره، توسط شركت‌های مزبور فراهم شد.

عمليات پيش باطله نيز از سال 1372 توسط شركت ترانشه معدن، آغاز و همزمان با انجام اكتشافات تكميلی و تفضيلی به كمك شركت‌های مشاور پارس اولنگ و شركت Rıo tıntı در سال 1378 به پايان رسيد.

پارامترهای اكتشافی مس سونگون

1- حجم كل ذخيره قطعی: 796 ميليون تن

2- حجم پيش باطله برداری: 105 ميليون تن

3- حجم كل باطله برداری: 767 ميليون تن

4- حجم كل ذخيره اكسيد: 7/6 ميليون تن

5-حجم مواد قابل استخراج: 388 ميليون تن

6- طول گمانه‌های حفر شده: 60 هزارمتر

7- تعداد تونل‌های اكتشافی: 7 دهنه

8- سطح مقطع تونل‌ها: 4 متر مربع

زمين شناسی كانسار مس سونگون

به طور كلی كانسار مس سونگون در زون آتشفشان اروميه-دختر كه بخشی از كمربند متالوژنی آلپ-هيماليا، قرار دارد. اين كانسار پرفيری مونزونيتی است كه در يك كمربند تكتونيكی زون فرو رانش حاشيه قاره‌ای به سن ترشياری قرار گرفته است. سطح توده كانسار در شبكه اكتشافات تفضيلی حدود يك كيلومتر مربع می باشد. اين كانسار از نوع نهشته‌های پرفيری مس بوده و رگچه‌های درهم پر عيار در توده نيمه عميق مونزونيت پر فيری متمركز شده‌اند. سنگ‌های درونگير اين توده مونزونيتی را واحد‌های آهكی كرتاسه بالا و سری‌های ولكانيكی آندزيتی-لاتيتی تشكيل داده‌اند.

درطی فرآيندهای كانی زايی انواع كانيهای سولفيدی، فلزات اصلی و اكسيدها بوجودآمده‌اند. كانيهای سولفيدی موجودشامل: پيريت، موليبدنيت، گالن، اسفالريت، ماركازيت پيرتيت و سولفيدهای مس (كالكوپيريت، بورنيت،كالكوسيت و كووليت) می‌باشد. فلزات اصلی شامل: طلا و نقره و اكسيدها شامل: ايلمنيت، روتيل، مگنتيت و گوتيت می‌باشد. همانند ساير معادن پورفيری، سه زون(zone): فروشست (leached)، سوپرژن (supergene) و هيپوژن (hypogene) در معدن مس سونگون قابل رويت است.

ضخامت زون فروشست ار 20 تا 150 متر در نوسان بوده و زون سوپرژن دارای ضخامت متغير از صفر تا 200 متر می‌باشد. ضخامت بخش هيپوژن تا حدود 600 متر برآورد شده است. كه كانی زايی سونگون به دو بخش سوپرژن و هيپوژن محدود می‌باشد.

به دليل توپوگرافی شديد و خشن موجود در منطقه و ارتباط تنگاتنگ سطح فوقانی زون سوپرژن با سطح آب زير زمينی كمر بالای زون سوپرژن در منطقه، سطحی بسيار نا هموار دارد. از زون‌های دگر سانی موجود در كانسار سونگون می‌توان به زون پتاسيك، پروپليتيك، كوارتز، سيريسيت و آرژيليك اشاره نمود. دگر سانی غالب در توده معدنی، كوارتز-سيريسيتی است و بعد از آن آلتراسيون آرژيليتی عمدتا در قسمت‌های بالای مواد معدنی و حواشی توده كانسار مشاهده شده است.

استخراج معدن مس سونگون

با توجه به مشخصات كانسار و به دليل توليد بالا و لزوم استفاده از ماشين‌آلات عظيم‌الجثه استخراج معدن به روش روباز (open_pit) طراحی شده است.

اين روش نسبت به ساير روش‌های استخراج، دارای مزايای: توليد بالا، ايمنی بالا، امكان استخراج مواد معدنی با عيار پايين و پايين بودن ضايعات مواد معدنی می‌باشد.

عمليات حفاری چالها، بارگيری مواد استخراج شده و حمل آنها به دامپ‌های باطله و ماده معدنی و همين طور سنگ شكن، توسط شركت‌های پيمانكاری انجام می‌شود. پس از حفر چالهای انفجاری توسط دستگاه‌های حفاری عمليات خرج گذاری و انفجار چالها با استفاده از آنفو، ديناميت، نانل، فتيله كرتكس، فتيله كند سوز و چاشنی معمولی صورت می‌پذيرد.

پس از عمليات انفجار چالها، بارگيری مواد استخراج شده توسط شاول و لودر انجام می‌گيرد.

بولدوزر و گريدر نيز برای تميز كردن اطراف شاول و سطح پله‌ها استفاده می‌شود. حمل مواد استخراجی نيز توسط دامپتراك‌های 30 تا 100 تنی انجام می‌شود. باطله‌ها از پله‌های عملياتی به طرف دامپ‌های باطله كه در دره پخير چای واقعند حمل می‌گردند. مواد معدنی نيز به سنگ شكن و يا دامپ‌های سولفور واقع در جنوب و شمال معدن حمل می‌گردند.

ذکراین نکته بسیار حائز اهمیت است که شهرستان ورزقان روی کمربند مس جهانی قرار گرفته و بزرگترین نقش را در محرومیت زدائی آن ایفا کرده و انشاالله در آینده نیز ایفا خواهد نمود.

جای‌های دیدنی

قلعه جوشین

قلعه جوشین در ۲۶ کیلومتری غرب ورزقان و ۶ کیلومتری روستای جوشین و در قلب محال تاریخی دیزمار ارسباران بمرکزیت شهر باستانی خاروانا در یک منطقه کوهستانی سخت‌گذر در بالای یک کوه مرتفع قرار گرفته‌است. در کاوش‌هایی که در آن صورت گرفته، سفالینه‌هایی از هزارهٔ اول قبل از میلاد و قرون اولیه اسلام به دست آمده‌است. قلعه جوشون که احتمالا از قلعه‌های بابک خرمدین بوده (مطمئن نیستم چون کسی رو پیدا نکردم که در این زمینه اطلاعات کاملی داشته باشه) و در حال حاضر بقایای بسیار کمی از آن به جا مانده بر فراز یک کوه صخره‌ای در یک منطقه کوهستانی زیبا در شمال غربی شهر ورزقان واقع شده است. ارتفاع قله از سطح دریا در حدود 1800 متر می باشد (از نظر ارتفاعی چندان ارزش کوهنوردی نداره بیشتر ارزش کوهنوردی اون بدلیل مسیر صعب العبور صعوده. مسیر کوهپیمایی این قلعه که نیاز به تجهیزات خاصی نداره ضلع شمالی اونه. از سایر جهات نیاز به صخره نوردی با تجهیزات کامل داره). مسیر رفت از تبریز به ورزقان و از آنجا در جهت شمال غربی به طرف روستای خاروانا می باشد. فاصله تبریز تا ورزقان 97 کیلومتر و فاصله ورزقان تا پای قلعه هم باید چیزی در حدود 45 کیلومتر باشه. از شهر ورزقان بطرف شمال غربی در یک جاده کوهستانی مارپیچ و زیبا با رد شدن از روستاهای دیزج ملک و آقابابا فرامرزی به دوراهی خاروانا- اسپیران می‌رسیم که راه سمت راست (به طرف خاروانا) را در پیش گرفته و بعد از عبور از روستاهای داش کسن- گزن بند- مزرعه شادی و نرسیده به روستای جوشین به یک امامزاده (سید ابراهیم خلیل) می‌رسیم که در سمت راست (شمال) جاده قرار گرفته است. قلعه درست روبروی این امامزاده در سمت چپ جاده (جنوب) قرار گرفته است. اگر این جاده را مستقیم ادامه بدهیم به روستای خاروانا و در نهایت به حاشیه رود مرزی ارس خواهیم رسید. من سعی کردم مسیر رفت رو در عکس زیر مشخص کنم.

آغجه قلعه

این قلعه در شمال غربی ورزقان واقع شده و فاصله آن حدود 40 کیلومتر از ورزقان می‌باشد در اطراف آن روستاهای اوزی، کلم، بالوجه و طویل واقع گردیده است این قلعه به نام قیز قلعه سی نیز معروف است.

قلعه علی بیگ

این قلعه در محدوده شهر خاروانا واقع در دیزمار ارسباران و در دامنه کوه پرآوازه کمتال یا کامتال واقع شده که مسیرش جیب رو بوده و در منطقه حفاظت شده قرار دارد. گفته می‌شود وقتی در زمان فتحعلی شاه قاجار خاروانا توسط روسها اشغال شد شخصی بنام علی بیگ از اهالی خاروانا این قلعه را تعمیر کرده و در منطقه به روس‌ها ضربه می‌زده و با همراهانش در آنجا مخفی می‌شده است. در حال حاضر طایفه‌ای تحت عنوان علی بیگلو یا علی بگلو در شهر خاروانا زندگی می‌کنند که گفته می‌شود از نوادگان علی بیگ می‌باشد.

سید جبرئیل آستامال

این منطقه بسیار زیبا و دیدنی است که از طریق روستای تاریخی آستامال واقع در محال دیزمار ارسباران بمرکزیت خاروانا قابل دسترسی است و امامزاده سید جبرئیل هم در همین محل بوده و دارای زوار در فصول مناسب می‌باشد.

قاضی بلاغی

این چشمه در منطقه دیزمار شرقی ارسباران و در میان جنگلهای زیبا و پرپشت کرینگان واقع شده و از طریق چیچکلو - پیرگدیگی دارای راه ماشین و پیاده می‌باشد در گذشته دور ایل قاضی لی در این ییلاق با صفا در فصول بهار و تابستان اطراق داشته است.

منطقه چیچکلی

منطقه زیبای چیچکلی در محال دیزمار ارسباران ( خاروانا ) و ۳۵ کیلومتری شمال غرب ورزقان قرار گرفته‌است. این منطقه پوشيده از جنگل و انواع گل و گياهان متنوع و داروئی می‌باشد.

مسجد جامع خاروانا

این مسجد در مرکز بخش خاروانا در 70 کیلومتری شهر ورزقان واقع شده‌است. قدمت این مسجد به سده‌های ۶ و ۷ هجری قمری می‌رسد اين مسجد در نوع خود كم نظير بوده و بعد از انقلاب اسلامی به پاس پيگيريهای مردم شريف خاروانا و مسئولين وقت مرمت شده است. این مسجد توسط دختران بایندربیگ ساخته شده است. آنها بطور همزمان لنگه مسجد خاروانا را در اردوباد نخجوان ساخته بودند. در آن زمان بایندر بیگ حاکم و اردوباد بوده و قبر وی در روستای دوزال قرار دارد.دوزال اقامت گاه زمستانی و شهر خاروانا اقامتگاه تابستانی بایندربیگ بود.

تقسیمات کشوری

• بخش مرکزی شهرستان ورزقان
  • دهستان ازومدل جنوبی
  • دهستان ازومدل شمالی
  • دهستان بکرآباد
  • دهستان سینا

شهر: ورزقان

• بخش خاروانا
  • دهستان ارزیل
  • دهستان جوشین
  • دهستان دیزمار مرکزی

شهر: خاروانا

جستارهای وابسته

• احداث کارخانه ذوب و پالایش مس در ورزقان آذربایجان شرقی
• ورزقان سرزمین طلای سرخ ایران

شهرستان شبستر
اطلاعات کلی
کشور	ایران
استان	آذربایجان شرقی
سال شهرستان شدن	۱۳۶۹
مردم
جمعیت
جغرافیای طبیعی
مساحت	۲۷۵۰ کیلومتر مربع

شهرستان شَبـِستَر از شهرستان‌های استان آذربایجان شرقی در ایران است. مرکز این شهرستان شهر شبستر است.

شهرستان شبستر در غرب آذربایجان شرقی با وسعت ۲۷۵۰ کیلومتر مربع قرار گرفته و در بین شهرستان‌های مرند، تبریز، ورزقان، خوی، سلماس و دریاچه ارومیه قرار گرفته‌است. شهرستان شبستر از شهرستان‌های واقع در جادهٔ ترانزیت تبریز – ارومیه بوده و در مسیر خط آهن ایران - ترکیه واقع شده‌است. با جهت شرقی–غربی با طول بیش از یکصد کیلومتر و عرض سی کیلومتر مانند دیواری سرتاسر شمال منطقه را می‌پوشاند و این شهرستان را از شهرستان مرند و خوی جدا می‌کند. این کوهها در امتداد قرار گرفته و بلندترین قله آن علی علمدار می‌باشد.

شبستر، شهرستانی دانشگاهی است که به‌رغم جمعیت اندک مرکزآن، دانشجوی بسیاری در خود جا داده‌است. دارای چهار واحد در شهرهای آن است ، ، ، ، و از دانشگاه‌های این شهرستان ۱۲۰ هزار نفری است.

بندر شرفخانه، دریاچه ارومیه، و کوه‌های می‌شو داغ با آبشار سرکندیزج، از مظاهر طبیعی این شهرستان هستند.

از لحاظ کشاورزي تولید صیفی‌جات درسیس وشرفخانه،میوه‌(هلو)وسبزیجات درشندآباد،گندم وانگوردرصوفیان ،پپاز درساربانقلی و نظرلو، آلبالو درتسوج و سیب ایوند معروف است. کارخانجات سیمان صوفیان، کوره های آجرپزی وایقان ،كارخانه نساجي خامنه ،کارخانه های ماکارونی وآرد سازی ،شهرک سرمایه گذاری خارجی وشهرک مصالح ساختمانی از مشخصه‌های صنعتی این شهرستان هستند. شهر فرهنگي، تاريخي و قهرمان پرور خامنه ودرختان چنار كهنسال آن و همچنین شهر کوزه‌کنان به ساخت سفالینه شهرت دارد و محصولات سفالین آن به اکثر نقاط کشور صادر می‌شود.

تقسیمات کشوری

• بخش مرکزی شهرستان شبستر
  • دهستان سیس
  • دهستان گونی شرقی
  • دهستان گونی مرکزی

شهرها: خامنه، شبستر، شرفخانه، شندآباد، سیس، وایقان و کوزه‌کنان.

• بخش صوفیان
  • دهستان چله خانه
  • دهستان رودقات
  • دهستان می‌شو جنوبی

شهرها: صوفیان

• بخش تسوج
  • دهستان چهرگان
  • دهستان گونی غربی

شهرها: تسوج

تاریخ و فرهنگ

شبستر زادگاه شاعران و عارفان بسیاری نظیرشیخ محمود شبستری، شیخ محمد خیابانی و میرزا علی معجز شبستری است شیخ محمود شبستری متوفی به سال ۷۲۰ هجری قمری درآن شهر مدفون است و امیر تیمور به سال۷۷۸ ه.ق بعداز تسخیر تبریز به زیارت قبر او رفته‌است.میرزا علی معجز شبستری معروف به معجز شبستری در سال ۱۲۵۲ هجری شمسی در شبستر که در آن زمان قصبه‌ای کوچک بود متولد شد.وی فرزند حاجی آقا از تاجران بزرگ شبستر و پدر بزرگش حاجی میرزا بابا حاکم شبستر بود. وی دو برادر بزرگتر از خودش به نامهای حسن و حسین داشت که به استانبول رفت و آمد داشتند. میرزا علی معجز در شبستر در نزد شخصی به نام آخوند ملا علی با اصول قدیم تحصیل کرده‌است.معجز برای تاسیس یک مدرسه دخترانه با اصول امروزه برای دختران شبستر خیلی تلاش نمود و بالاخره با مساعدتهای رئیس فرهنگ وقت تبریز بنام آقای دکتر محسنی عماد السلطنه، اولین مدرسه دخترانه را در قصبه شبستر ایجاد نمود.

شهرستان شبستر تا عصر قاجاریه جزو املاک قاجاران بوده و بعداز انقراض این سلسله املاک و دارائی شاه جزو املاک دولتی درآمد. تااینکه درسال ۱۳۱۱ این ناحیه ازعرصه دولت درآمده و به مالکین رقبات(ارثی)انتقال داده شده‌است^{[نیازمند منبع]}.

ویژگیهای طبیعی

کوه می‌شو (

می‌شوداغ در اشل اکوسیستمیک آذربایجان زیستگاهی پیرامونی و پشتوانه‌ای برای بقای بیوتای اندمیک آذربایجان محسوب می‌شود. وجود بیش از ۳۸۵ گونه گیاه شناخته شده و پوشش گیاهی و تنوع گونه‌ای اندمیک مخصوص و منحصر به می‌شو بیانگر ارزش و اهمیت پوشش گیاهی این منطقه‌است.

شیخ محمود شبستری، شیخ محمد خیابانی و حاج محمد کوزه کنانی (از فعالان مشروطه) از مشاهیر این منطقه‌هستند. ضمناً شهرستان شبستر (منطقهٔ خامنه) زادگاه پدری آیت‌الله سید علی خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی ایران است.

منابع

1.  «بانک اطلاعات تقسیمات کشوری». وب‌گاه رسمی وزارت کشور ایران. بازبینی‌شده در آبان ۱۳۸۹. 
2.  «نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن ۱۳۸۵، جمعیت تا سطح آبادی بر حسب سواد» ‎. وب‌گاه رسمی مرکز آمار ایران. بازبینی‌شده در آبان ۱۳۸۹. 

کتاب فلور می‌شوداغ نوشته دکتر منافی، دانشگاه تبریز

سایت گروه زیست محیطی یاشیل می‌شو درگاه اینترنتی شهرستان شبستر شبستر از زاویه ای دیگر - راهنمای تصویری شبستر

اطلاعات کلی
کشور	ایران
استان	آذربایجان شرقی
شهرستان	شبستر
بخش	مرکزی
نام(های) دیگر	مهد سفال ایران
نام(های) قدیمی	بالا استانبول
مردم
جمعیت
زبان‌ گفتاری	ترکی آذربایجانی
مذهب	شیعه
اطلاعات شهری
ره‌آورد	سفالینه، مهد سفال ایران
پیش‌شماره تلفنی
وبگاه	www.koozehkonancity.ir
تابلوی خوش‌آمد به شهر
به شهر کوزه کنان زادگاه ابوالمله بنیانگذار مشروطه خوش آمدید.

کوزه‌کنان یکی از شهرهای استان آذربایجان شرقی ایران است. این شهر در بخش مرکزی شهرستان شبستر قرار دارد. شهر کوزه‌کنان در استان آذربایجان شرقی شهرستان شبستر قرار دارد. فاصلهٔ آن با مرکز استان تبریز ۷۵ کیلومتر و با مرکز شهرستان ۱۲ کیلومتر است.

این شهر از شمال به کوههای میشوداغ، از جنوب به روستای یوسف‌آباد، از غرب به بندر شرفخانه و از شرق به شهر خامنه منتهی می‌شود. در دامنه کوههای میشاب (می‌شوداغ) گلهای لاله عباسی و ریواس به صورت وحشی و خودرو وجود دارد. در شمال غربی آن نیز معادن نمک حاوی سنگهای نمک با خلوص بالا دیده می‌شود که در حال حاضر نیز از آنها بهره‌برداری می‌شود. در مجاورت این معادن دو چشمه نزدیک به هم وجود دارد.

جمعیت کوزه‌کنان بیش از پنج‌هزار نفر است و شغل اغلب ساکنان آن کشاورزی است؛ اما جمعی از اهالی این شهر نیز سفالگرند. مسجد جامع (جمعه مسجد) که درب ورودی و منبر آن ارزش تاریخی دارد، از مکانهای دیدنی محسوب می‌شود. آثار و بقایای کوزه و سفالهای قدیمی که گاه به صورت اتفاقی در آن یافت می‌شود نشان دهنده حرفه اصلی پیشینیان و احتمالا وجه تسمیه این شهر می‌باشد. بنیان‌گذار کوزه گری به روش نوین در این شهر حاج اسماعیل عباسقلی زاده آزاد است. این شهر به «کوزه کنان مهد هنر سفال ایران» مشهور شده‌است.

کوزه کنان در گذر تاریخ

کوزه کنان: «شهری است در حدود ده فرسخی تبریز» با جمعیتی در حدود 10000 نفر. این شهر در قسمت غربی شهرستان شبستر و در بخش موسوم به گونئی مرکزی قرار دارد. گونئی به معنای آرانک و در نهایت ارونق می‌باشد. یاقوت حمدی در معجم البلدان آورده‌است که در کوزه کنان ۷۵۰۰۰ خانوار زندگی می‌کنند. مسلما این ارقام قابل توجه و در واقع حکایت از قدمت و اهمیت کوزه کنان دارد کلاویخو در سفرنامه خود راجع به این روستا آورده‌است که: شب را در کوزه کنان که -سابقا محل بزرگی بوده و فعلا بیشتر قسمتهای آن ویران است- خوابیدم گویند باعث این ویرانی، امپراطور طغتمش خان بود که از امیر تیمور شکست یافت و از قدرت افتاد. در کوزه کنان بسیاری از ارمنیان را دیدم که در آنجا مسکن داشتند. از جمله مشاهیر این خطه می‌توان از: نقشبندی کوزه کنانی، ملتجی کوزه کنان، همت کوزه کنانی و ملا ابو محمد کوزه کنانی حاج مهدی کوزه کنانی رجل مشهور قاجار که خانه‌اش در تبریز به خانه مشروطیت شناخته شده و تاکنون پابرجاست نام برد اهالی شهر معتقدند که: همانگونه که از مرحوم آیت‌الله نجفی مرعشی روایت شده‌است بعد از اسلام سه سادات اصیل به آذربایجان قدم نهاده‌اند که از آن سه یک نفر در کوزه کنان سکنی گزیده‌است و از این جهت کوزه کنان را دروازه سید نیز نام نهاده‌اند ظاهرا کوزه کنان همانگونه که از نامش پیداست مهد سفالگری بوده چرا که در حفاریهای مختلف این روستا، کوزه‌های بزرگی که غالبا درحدود ۱۰۰ لیتر آب در خود جای می‌دهند به ضخامت ۷-۶ سانتی متر بدست آمده‌است. برای مثال(خرابه لر) که در قسمت جنوب شرقی روستای کوزه کنان قرار دارد. ابتدا مسکونی بوده اما مشخص نیست چه حادثه‌ای رخ داده که مردم از آن ناحیه کوچ کرده‌اند. به هر ترتیب به هنگام حفاری زمین در این منطقه و یا به هنگام کشاورزی در اراضی همجوار با خرابه آثار سفالینه زیبا و قابل توجهی بدست آمده‌است. کوزه‌کنان دارای چشمه‌های متعددی می‌باشد که از جمله آنها هادی کهریز و تازه کهریز می‌باشد.

مشاهیر کوزه کنان

کوزه کنان نوابغ و مشاهیر زیادی را به خود دیده‌است که ازجمله آنها: ۱: مهدی کوزه کنانی

آثار باستانی کوزه کنان

۱-آب انبار:

این آب انبار صدها سال قبل ساخته شده و بعدا حدود ۱۲۰ سال قبل توسط بزرگمرد تاریخ مشروطه حاج مهدی کوزه کنانی ((ابوالمله)) بازسازی و مرمت دوباره شده و براساس اطلاعات به دست آمده و مستندات تاریخی این آب انبار سالیان متمادی جهت انبار و نگهداری برف و یخ زمستانی بوده تا در تابستانهای گرم در پائین آوردن تب و تشنگی مورد استفاده مردم قرار می‌گرفت و مصالح به کار رفته در آن بیشتر (ساروج) بوده و نقشبندی و عایق بندی و ضخامت دیوارها و سقف آن نشان و حکایت از تخصص و پیشرفت علمی ساکنین وقت دارد.

۲-گورستانهای چهارگانه (بالا، پائین، ارامنه، و اوشاقلار قبرستانی):

با توجه به وسعت و نحوه دفن اموات که به صورت خانوادگی و طبقه بندی شده به صورت سنگفرش سفید و قرمز و خاکستری که دلیل بر وجود طبقه بندی اجتماعی و دینی بوده و مبین تاریخ سکونت می‌باشد و همچنین در شرح قبرستان ارامنه به سابقه بیش از هزاران سال مربوط به دوره‌های قبل از اسلام که با تــوجه به آثار به دست آمده در حفاریهای کشاورزان و دامداران و برخی حفاریهای قاچاقچیان نشان از وجود آثار ارزشمند تاریخی در آن است.

۳- غار تاریخی:

در محل گورستان در ضلع جنوبی شهر که بنا به روایات و مستندات تاریخی در جنگ چالدران مورد استفاده لشکر شاهان صفویه قرار گرفته و مطمئنا دارای آثار ارزشمند تاریخی است ولی به دلیل مدفون شدن مجرای ورودی و خروجی غار فعلا دسترسی به این غار امکان پذیر نیست و لازم است کارشناسان محترم میراث فرهنگی ضمن بازدید از محل مذکور و ارائه نظرات و راهکارها جهت بازگشائی و مرمت آن اقدامات لازم را انجام دهند که نیاز به مطالعة بیشتر دارد تا بدین وسیله از تخریب این اثر ارزشمند جلوگیری به عمل آید.

۴- قلعه ایچی (داخل قلعه)

در کوزه کنان محله‌ای موسوم به قلعه ایچی قرار دارد که مشهور است در زمان شاه اسماعیل صفوی در درون قلعه به جمع‌آوری قشون و تعلیم نظامی می‌پرداخته‌اند. ظاهرا چند سال قبل از داخل قلعه طی حفاری دو دخمه (به شکل محل نگاهداری سربازان) بدست آمده‌است که بنا بر روایتی حدود ۲ روز به یکی از دخمه‌ها آب بستند اما در شکل ظاهر دخمه خللی وارد نشد، این قلعه در شمال غرب کوزه کنان پابرجاست.

۵- درخت نارون (قره آغاج) کوزه کنان

در این شهر درخت نارونی وجود دارد که در محله صادله قرار دارد. قدمت این چنار را حدود ۷۰۰ سال تخمین زده‌اند ظاهرا تا چند سال گذشته پینه دوزی در داخل درخت مغازه‌ای محقر ترتیب داده و به شغل کفاشی می‌پرداخته‌است.

۶- مسجد جامع محمد حنفیه

این مسجد از کهن ترین بناهای کوزه کنان است که در مسیر بناها و ساختارهای تاریخی بوده و دررون باغهای انبوه این منطقه قراردارد که موسوم به محمد حنفیه‌است.

۷- هنر کوزه گری و سفالگری در کوزه کنان

کوزه گری شغل آباء و اجدادی اهالی کوزه کنان است، امروزه بالغ بر ۵۰ کارگاه کوزه گری در کوزه کنان دایر است و یکی از مراکز اصلی سفالگری در سطح جهان است که بعنوان مهد سفالگری می‌باشد و سابقه چندین هزار ساله دارد که به زمان حضرت نوح نسبت داده شده‌است.

کوزه کنان همانگونه که از نامش پیداست مهد سفالگری بوده چرا که در حفاریهای مختلف این شهر، کوزه‌های بزرگی که غالبا در حدود ۱۰۰ لیتر آب در خود جای می‌دهند به ضخامت ۷- ۶ سانتی متر بدست آمده‌است. برای مثال «خرابه لر» که در قسمت جنوب شرقی روستای کوزه کنان قرار دارد. ابتدا مسکونی بوده اما مشخص نیست چه حـادثه‌ای رخ داده که مردم از آن ناحیه کوچ کرده‌اند. به هر ترتیب به هنگام حفاری زمین در این منطقه و یا به هنگام کشاورزی در اراضی همجوار با خرابه لر آثار سفالینه زیبا و قابل توجهی بدست آمده‌است.

الف) ثبت و ترمیم آب انبار حاج مهدی کوزه کنانی

ب) تملک خانه اجدادی و زادگاه حاج مهدی کوزه کنانی و بازسازی و مرمت و احداث سایر ملحقات لازم در کنار آن و تبدیل این منزل به موزه مردم شناسی و جمع‌آوری آثار تاریخی شهرکوزه کنان که از حفاری و مطالعه گورستانها و غار ذکر شده بدست خواهد آمد در این موزه علاوه بر جلوگیری از تاراج این سرمایه‌های ارزشمند تاریخی باعث ایجاد اشتغال و جذب گردشگری در این منطقه خواهد شد و موجب رونق استان نیز خواهد بود. و ضمنا باعث ماندگاری یاد بزرگمرد تاریخ مشروطه حاج مهدی کوزه کنانی «وی از پیشروان جنبش مشروطیت و از مشاوران نزدیک ستارخان سردار ملی بوده‌است».

خانه مرحوم حاج میرزا علی کوزه کنانی در جنب مجموعه بازار بزرگ تبریز و در کنار خیابان جدید الاحداث استاد مطهری واقع شده و در زمان مشروطیت و پس از آن محل تجمع سران و بازماندگان صدر مشروطیت از جمله ستارخان، باقرخان، ثقه الاسلام، حاج میرزا آقا فرشی، حاج میرزا حسن واعظ و اکثر مشروطه خواهان بوده‌است. خانه مزبور در سال ۱۳۴۷ هجری شمسی بدست حاج ولی معمار تبریزی که سالیان متمادی در روسیه زندگی می‌کرده ساخته شده و در سال ۱۳۴۴ توسط مالکان جدید آن مرمت گردیده‌است.)خواهد بود. همچنین این موزه محل نگهداری خمره بدست آمده از محل حفاری مسجد بازار که اخیرا کشف و توسط سازمان میراث فرهنگی به ثبت رسید که قدمت آن به دوره قبل از اشکانیان می‌رسد خواهد بود.

توابع کوزه کنان

توابع کوزه کنان عبارتند از: خامنه - دریان - کافی الملک - یوسف آباد - مشنق - علی بیگلو - شرفخانه - هریس

محصولات کشاورزی

عمده‌ترین محصولات کشاورزی این شهر عبارتند از: غلات و سیفی جات: خیار، بادمجان، گندم، جو، عدس، کدو، لوبیا - محصولات سردرختی: گیلاس، زردآلو، انواع سیب، آلبالو، هلو، انجیر، گلابی، انواع آلو، شلیل، بادام و گردو...و انواع خشکبار پرورش می‌یابد.

منابع

• اطلس گیتاشناسی استان‌های ایران، تهران: ۱۳۸۳خ.

تسوج   شرقی‌۴۵°۱۳′ شمالی‌۳۸°۱۱′ / °۴۵٫۲۱شرقی °۳۸٫۱۹شمالی / ۴۵٫۲۱;۳۸٫۱۹
اطلاعات کلی
کشور	ایران
استان	آذربایجان شرقی
شهرستان	شبستر
بخش	تسوج
سال شهرشدن	خورشیدی
مردم
جمعیت
زبان‌ گفتاری	ترکی آذربایجانی
مذهب	شیعه
اطلاعات شهری
ره‌آورد	قیسی
پیش‌شماره تلفنی
وبگاه	وب‌گاه تسوج

تَسوج یکی از شهرهای شهرستان شبستر در غرب استان آذربایجان شرقی و همچنین مرکز بخش تسوج می‌باشد. طبق آخرین سرشماری مرکز آمار ایران که در سال ۱۳۸۵ صورت گرفته‌است، این شهر با جمعیتی بالغ بر ۷٬۳۳۲ نفر، بیست و نهمین شهر پرجمعیت استان آذربایجان شرقی و چهارمین شهر پرجمعیت شهرستان شبستر -پس از شهرهای شبستر، شندآباد و صوفیان- محسوب می‌گردد. این شهر در ۲۱ کیلومتری غرب شبستر، ۸۷ کیلومتری غرب تبریز و ۷۲۱ کیلومتری شمال غرب تهران واقع شده‌است.

نام تسوج عربی‌شده تسوگ فارسی است که در زمان ساسانیان به معنای دهستان بوده‌است. تسوج به معنای ساحل دریا می‌باشد.

جغرافیا

تسوج در میان کوه‌های دریاچه ارومیه قرار گرفته‌است و آب و هوایی سرد و نسبتاً معتدل بر این شهر حاکم است. شهر تسوج از لحاظ جغرافیایی در ۳۸ درجه و ۱۹ دقیقه شمالی و ۴۵ درجه و ۲۱ دقیقه شرقی قرار گرفته‌است.

مردم

برطبق آمار سال ۱۳۸۵ خورشیدی از مجموع ۷٬۳۳۲ نفر جمعیت ساکن شهر تسوج، ۳٬۵۹۴ نفر مرد و ۳٬۷۳۸ نفر زن هستند که مجموعاً در غالب ۲٬۱۰۸ خانوار ساکن این شهر هستند. طبق همین آمار ۷۲ درصد از مردم این شهر باسواد و ۲۸ درصد بی سواد هستند.

مشاهیر

یکی از عارفان بزرگ ایرانی به نام «عبدالطیف تسوجی» از ساکنان این شهر بوده‌است. هم چنین «محمد تسوجی» در سال ۱۳۰۹ خورشیدی حمام معروف شیخ سلماس را بنا کرد.

کشاورزی

از لحاظ کشاورزی قیسی تسوج معروف است ولی در سال‌های اخیر به علل نامعلومی بیشتر درختان این شهر دچار آفت زدگی شده‌است. از اصلی‌ترین صادرات تسوج خشکبار است که به کشورهای همسایه همچون ترکیه و جمهوری آذربایجان صادر می‌شود.

کارخانجات

در شهر تسوج تنهادوکارخانه تولیدی به نام‌های «کارخانه گونی‌بافی تسوج» و کارخانه چاب فیلم فعالیت می‌کند که همین امر باعث مهاجرت بسیاری از جوانان به شبستر و تبریز شده‌است و از این رو جمعیت این شهر روز به روز کاهش می‌یابد.

آثار تاریخی

• مسجد جامع تسوج
• مسجد یادگارشاه

• جمعیت شهرهای استان آذربایجان شرقی