صفی‌الدین ارموی
 |
|
| اطلاعات هنرمند | |
| زادروز | ۶۱۳ق |
| اهل کشور | ایرانی |
| درگذشت | ۶۹۳ق |
| کار(ها) | موسیقی‌دان |
صفی‌الدین عبدالمؤمن بن ابی‌المفاخر یوسف بن فاخر اُرمَوی (۶۱۳ق/۱۲۱۱م، ارومیه - ۶۹۳ق/۱۲۹۴م، بغداد) استاد بزرگ موسیقی، خوش‌نویس، ادیب و عروض‌دان، نامدار به اعجوبه هنر نماینده نحله روش نظام در موسیقی و پیشتاز مکتب منتظمیه (تئوری سیستماتیک) است.
زندگینامه
شیخ صفی الدین ارموی در جوانی به بغداد رفت. وی برآمده از مدرسه عباسی مستنصر و مستعصم است. او در تازش مغولان و فتح بغداد در دیوان انشا به خدمت هلاکو درآمد. او را دارای دو نوآوری (دو ساز زهی) دانسته‌اند، یعنی مُغنی (سازی زهی بین قانون و رباب) نوعی شاهرود تازه که در اصفهان ساخت و دیگر سنتور مانندی، نوعی قانون) نقل است که وی با نواختن عود در «کاظیم داشی» ارومیه هلاکوخان را به آرامش و خونسردی فرا خوانده‌است.
در موسیقی جزو سه استاد موسیقی آن زمان جهان اسلام بود که اولی آنها ابونصر فارابی و آخری آنها عبدالقادر مراغه‌ای بوده. آثار شیخ در علم موسیقی همیشه مورد احترام و تقلید هنرمندان ایرانی و سایر ممالک اسلامی بوده و علم و هنر او را ستوده‌اند. بیشتر مولفان بر این باورند که رساله‌های شرفیه و ادوار اورموی منجر به بروز انقلابی بزرگ در موسیقی در سراسر عالم شده‌است تا جایی که (ژوزف یکتابیک) موسیقی شناس نامی ترک که درباره موسیقی ملت خود برای (دایره المعارف لاوینیاک) نوشته درباره شیخ صفی الدین اورموی چنین می‌نویسد: «بالاخره موسیقی شناس ترک، صفی الدین اورموی نام داشته و به روزگار خلافت مستعصم خلیفه عباسی در نیمه دوم قرن هفتم می زیسته و توانست دوره ثابت و لاتغییر سابق را به پایان آورد.»
درگذشت و یادمان
شیخ صفی الدین اورموی پس از ۸۰ سال زندگی علمی، هنری و سیاسی، در ۱۸ صفر سال ۶۹۳ قمری در شهر بغداد در زندان دارفانی را وداع گفت. به گفته ای دیگر وی در تبریز درگذشته و در مقبرةالشعرای این شهر دفن شده‌است.
فرهنگستان هنر جمهوری اسلامی ایران و اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان غربی در سال ۱۳۸۳ کنگره بین المللی «شیخ صفی الدین اورموی» را در تهران و ارومیه برگزار کردند. از آثار مهم وی رساله شرقیه و ادوار را می توان بر شمرد که کتاب اخیر به زبان ترکی هم ترجمه شده‌است.
آثار
- الأدوار یا الأدوار فی الموسیقی (الأدوار فی حلّ الأوتار یا الأدوار فی معرفة النغم و یا الأدوار فی معرفة و نسب ابعاده و أدوار الإیقاع)، که به زبان ترکی هم ترجمه شده‌است.
- الرسالة شرفیة یا الرسالة شرفیة فی علم النسب و الأوزان الإیقاعیة
- کتاب الکافی من الشافی فی علوم العروض و القوافی.
- رسالة ایقاع (رساله ریتم یا وزن).
- فائدة فی العلم الموسیقی.
شاگردان ارموی
- یاقوت مستعصمی (درگذشته ۶۷۸ ه. ق. /۱۲۹۸ م.)که در خوشنویسی شاگرد ارموی بوده.
- شمس‌الّدین یحی بن احمد سهروردی (درگذشته ۷۴۱ ه. ق. /۱۳۴۰ م.)که وی را جامع علم و عمل دانسته‌اند.
- شرف‌الّدین هارون بن محمّد جوینی (مقتول ۶۸۵ ه. ق. /۱۲۸۶ م.)
- بهاءالّدین محمّد بن محمّد جوینی (درگذشته ۶۷۸ ه. ق. /۱۲۷۹ م.)
- زیتون
آمار
وب سایت:
