مسجد جامع تبریز
مسجد جامع تبریز | |
---|---|
![]() |
|
اطلاعات کلی | |
نام | مسجد جامع تبریز |
کشور | ![]() |
استان | استان آذربایجان شرقی |
شهرستان | تبریز |
اطلاعات اثر | |
کاربری | مذهبی |
دیرینگی | دوره سلجوقیان |
دورهٔ ساخت اثر | دوره سلجوقیان، دوره قاجار |
اطلاعات ثبتی | |
شمارهٔ ثبت | ۱۷۱ |
تاریخ ثبت ملی | ۱۵ دی ۱۳۱۰ |
مسجد جامع تبریز یکی از بناهای تاریخی شهر تبریز است. این مسجد که در کتابهای تاریخی از آن بهعنوان «جامع کبیری نیز نام برده شده، از ابتدای تأسیس مسجد جامع شهر تبریز بوده و بازار تبریز، گرداگرد آن شکل گرفتهاست.مسجد جامع تبریز مربوط به دوره سلجوقیان تا دوره قاجار است و در تبریز، خیابان شهید مطهری واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۵ دی ۱۳۱۰ با شمارهٔ ثبت ۱۷۱ بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
قدیمیترین بخش آن شبستان وسیعی است از تاق و گنبدهایی برفراز ستونهای هشتگوش آجری که زینتبخش آن گچبریهای ظریف و هنرمندانهٔ دورهٔ روادیان (مقارن سلجوقیان) است. مسجد جامع در دورهٔ ایلخانان مغول موردتوجه و تعمیر بوده و بخشهایی به آن افزوده شدهاست. محراب رفیع گچبری شده، یادگار آن دوره میباشد.
در دورهٔ حکومت آققویونلویان در آذربایجان گنبدی رفیع مزین به انواع کاشیکاریهای معرق به وسیلهٔ «سلجوقشاه بیگم» زن اوزون حسن در بخش شمالی آن احداث شده که هنوز هم پایهها و گوشههایی از کاشیکاریهای آن باقیمانده است.
در زمینلرزهٔ سال ۱۱۹۳ هجری که بسیاری از بناهای تبریز آسیب دید، این مسجد نیز از خرابی در مصون نماند. مسجد فعلی با پایههای متین و پوشش تاق و چشمه بعد از زلزله در اوایل حکومت قاجار و توسط «حسینقلیخان دنبلی» حاکم وقت بنا شدهاست و از آثار مهم دورهٔ قاجاریه میباشد.
موقعیّت
مسجد جامع تبریز که به مسجد جمعه نیز معروف است، در انتهای بازار تبریز و ضلع جنوبی صحن مدرسۀ طالبیّه و بین مسجد حجت الاسلام و مسجد میرزا اسماعیل خاله اوغلی واقع است و یکی از قدیمی ترین ابنیّة تاریخی این شهر به شمار می آید. تاریخ بنا و نام بانی اوّلیّة آن معلوم نیست، عدّه ای آن را از مساجد صدر اسلام می دانند. پاره ای دیگر بنای قدیمی را به دورة سلجوقیان نسبت می دهند
پلان مسجد
مسجد جمعة تبريز قبلاً یک ایوانه بود، ولي بعداً به دو ايوانه تبديل شد و از جمله مساجدي است كه روش ساخت كاخ اختصاصي فيروزآباد را اساس كار قرار داده و به مساجد ايراني معروفاند
منابع
- شهبازی شیران، دکتر حبیب (1384). آثار مهم و برجستة ساختماني و ويژگيها و دستاوردهاي معماري و تزييني تمدّن اسلامي ايران در دورة سلجوقیان و ایلخانیان. دانشگاه محقّق اردبیلی، اردبیل.
- زمرشيدي، حسين (1374). مسجد در معماري ايران. كيهان، تهران.