ياشاسين شاهين دژ
سه شنبه 21 شهريور 1391برچسب:, :: 8:28 ::  نويسنده : علي
 
 

کریم قربان نفس


 

کریم قربان نفس
Kerim ghurban nepes.jpg
 
نام اصلی کریم قربان نفسوف
زمینه کاری شاعر ، نویسنده ، روزنامه نگار و مترجم
ملیت شوروی جمهوری سوسیالیستی ترکمنستان
زادروز 18 اکتبر 1929
روستای ییلانلی گوگ تپه ترکمنستان.
مرگ 1 سپتامبر 1988 (در 59 سالگی)
 
در زمان حکومت اتحادیه جماهیر شوروی
لقب مختوم قلی ثانی
کتاب‌ها یورگ پایماسی، فراغینگ قاشیندا
دلیل سرشناسی نظم و نثر آهنگین و قوی آثارش

کریم قربان نفس، شاعری نوپرداز، مترجمی توانا و روزنامه نگاری نکته سنج در ۱۸ اکتبر سال ۱۹۲۹ میلادی در روستای «ییلانلی» از توابع بخش گوگ تپه ترکمنستان متولد شد. وی در سن هفت سالگی اولین شعرش را سرود و نخستین بار، شعر وی در روزنامه «صدای کالخوزچی» به چاپ رسید. در سال ۱۹۴۲ پس از ناکامی در عشق، شعر «یاشلیق دراماسینی» را سرود که درباره عشق شکست خورده اش می باشد. این شعر در بین مردم بیشتر با نام «منینگ یگیت وقتیم، سنینگ قیز وقتینگ» مشهور می باشد و از سروده های محبوب وی در بین جوانان است که در سال ۱۹۶۸ چاپ شد و به زبان های مختلفی ترجمه گردید. کریم قربان نفس در دانشگاه « آ.م.گورکی» ترکمنستان موفق به اخذ لیسانس ادبیات شد و به خاطر برخورداری از درک عمیق سیاسی دوباره به نمایندگی مجلس انتخاب گردید. وی با کار در یکی از نشریات دولتی و قلم فرسایی در آن و نیز در اثر همکاری نزدیک با نویسندگان و مترجمان مشهور ترکمنستان همچون آنا مخداف، مرد صوفی اف و کاکا بای مراداف در زمینه ادبی به تجارب گرانقدری دست یافت که موجب نبوغ و درخشش ادبی او شده است. از جمله فعالیت های ادبی او ترجمه است. وی علاوه بر ترجمه بیش از بیست کتاب از زبان مادری خود به دیگر زبانها، آثار «ش، پتته اف »، «ق، کنیه»، «ج، پودار» را به زبان خود ترجمه کرد. وی با بیشتر نویسندگان و مترجمان مشهور ترکمن چون « آنه مخداف »، « ا...بردی هایدیف »، « بردی کربابایف »، « ب، سیتاکوف » و ... و با نویسندگان و گویندگان روس و اوکراین ارتباط تنگاتنگ داشت.

اولین مجموعه آثار او به نام « گویجومینگ گوزباشی / سرچشمه نیروی من » در سال ۱۹۵۱ میلادی منتشر شد. او بعد از مدتی اندک، در سال ۱۹۵۳ میلادی مجموعه اشعار « سالدات یوره گی / قلب سرباز » را به مشتاقان آثار خود عرضه نمود. منظومه داستانی «تایماز بابا » ( ۱۹۶۰ میلادی ) به عنوان اثری مبتکرانه دارای جایگاه خاصی در ادبیات ترکمن است. اثر « قوشغولار و پایامالار / شعرها و منظومه های داستانی » ( ۱۹۵۸ میلادی ) کریم قربان نفس بیانگر تکامل اوست. شاعر با خلق منظومه های معروف خود، سبک خاصی را در ادبیات ترکمن به وجود آورد. او در سال ۱۹۶۷ میلادی به عنوان نویسنده خلق ترکمن (عنوانی که از سوی دولت به بهترین شاعران و نویسندگان اهدا می شود ) را از آن خود کرد. در سال ۱۹۷۷ میلادی کتابی به عنوان « قیرق / چهل» را منتشر می کند که شامل تمامی اشعار سروده شده او بین سالهای ( ۱۹۶۷- ۱۹۵۷) او می شود. کریم قربان نفس، اساسا در اشعار خویش به وقایع مشهور تاریخی و نقش آفرینان آن وقایع و نیز لحظه های ماندگار زندگی نظر دارد. منظومه داستانی « قومدان تاپیلان یورگ / قلبی که از صحرا پیدا شد » سرگذشت دختر یتیم صحرا و برادر اوست. اشعار کریم قربان نفس مملو از احساسات لطیف شاعرانه ای است که آنها را با قدرت هر چه تمام تری بیان داشته است. شاعر، اشعار و منظومه های اواخر عمر خود را در کتابهای « انصاف بیلن انسان / انصاف و انسان »، «یورگ پایاماسی / منظومه دل »، «رباعی پایاما / رباعی، منظومه »، « اوغول / فرزند » و « وپا / وفا » آورده است.

شاعر دارای احساسی قوی و سالم است، بطوریکه همین احساس او را به تکامل وصف ناشدنی در ادبیات ترکمن رسانده است. دو اثر حجیم کریم قربان نفس به نامهای « توپراق / خاک » ( ۱۹۷۸ ) و « منزیل / منزل » شاهد این مدعاست. او به شعر ترکمن خدمت شایانی نمود و جزء شاعران صاحب سبک شعر ترکمن بشمار می رود. ایشان دارنده نشان بین المللی « مختومقلی » به خاطر اشعار جذاب خویش محبوبیت خاصی پیدا کرده است. این شاعر بزرگوار، سرانجام در ۱ سپتامبر ۱۹۸۸ در سن ۵۹ سالگی دار فانی را وداع گفت.


 

منابع

  • یورگ پایاماسی ( مجموعه اشعار کریم قربان نفس) به کوشش مراد دوردی قاضی، محمود عطاگزلی.
  • فراغینگ قاشیندا (مجموعه اشعار کریم قربان نفس) به کوشش مراد دوردی قاضی، محمود عطاگزلی
  • ایمان ترکمن، انتخاب و ترجمه عبدالرحمن دیه جی
  • فصلنامه یاپراق شماره ۲، ۳، ۴، ۷.
  • ماهنامه صحرا، شماره ۵۰۹۶۴
سه شنبه 21 شهريور 1391برچسب:, :: 8:25 ::  نويسنده : علي
 
 

نورمحمد عندلیب

نور محمد عندلیب
Noor Muhammad Andalib.jpg
 
نام اصلی نور محمد عندلیب
زمینه کاری شاعر، نویسنده و مترجم ترکمن
زادروز ۱۷۱۰
روستای قره مازی، ترکمنستان
مرگ ۱۷۷۰ (در ۶۰ سالگی)
 

نورمحمد عندلیب از نمایندگان شاخص ادبیات کلاسیک ترکمن به شمار می‌رود. او ضمن مطالعه تاریخ، زبان و ادبیات ملل شرق، آفریننده و روایتگر منظومه لیلی و مجنون است. آثار این شاعر برای مطالعهٔ تاریخ، زبان و ادبیات ترکمن در قرن ۱۸ استفاده می‌شود.

زندگینامه

نورمحمد عندلیب به تخمین در سال ۱۷۱۰ میلادی در منطقه «قره مازی» از توابع شهر ییلانی ترکمنستان به دنیا آمده و در سال ۱۷۷۰ از دنیا رفته. عندلیب شاعری کلاسیک است که توانایی ترجمه شعرها را نیز دارد. وی ضمن استفاده از زبان‌های عربی و فارسی و بعضی اشعار خود را به زبان فارسی سروده و برخی از آثار را نیز از زبان عربی به ترکمنی ترجمه کرده‌است.

از تاریخ دقیق وفات او اطلاعی در دست نیست ولی اوایل دههٔ هفتاد قرن ۱۸ را تخمینا سال وفات او دانسته‌اند.

آثار

عندلیب در شعر «جیقر» با بن‌مایه‌های عشقی و در منظومهٔ «لیلی- مجنون» از شرایط زندگی ترکمن‌ها در قرن ۱۸ سخن گفته‌است. وی از پیشگامان مترقی و تبلور محافل آگاه آن دوره‌است. در داستان «لیلی و مجنون» با آفرینش‌های خلقی و سرشار از فولکور مواجه هستیم که نشانگر مطالعه عمیق ادبیات شفاهی است.

بیوگرافی شاعر در مدخل داستان «یوسف – زلیخا» نمود یافته و در آن، برخورد‌های حاکمان استثمارگر برای تصاحب تاج و تخت و روابط و مناسابت طبقاتی روایت می‌شود. در منظومهٔ حماسی «اوغوزنامه» افکار شاعر «دولت محمد آزادی» در بیان ظلم و ستم شاهان ادامه یافته‌است. در ادبیات کلاسیک ترکمن، عندلیب به عنوان مترجمی توانا شناخته شده و آثار مکتوب شاعر «نسیمی» را از زبان عربی به ترکمنی ترجمه کرده‌است. عندلیب در شعر «جیقر» به مسئله ضروری دوره خود پرداخته‌است. «جیقر» ابزار آلاتی کشاورزی است و در آبیاری اراضی از آن استفاده شده‌است.

منظومه لیلی - مجنون

عندلیب منظومه «لیلی- مجنون» را بر اساس روایتی خلقی آفریده و این اثر دقیقا اعتراضی است علیه منکران عشق و آزادی، بیانگر فدا شدن انسانها در مناسبات نیمه فئودالی و نیمه عشیرتی است. «لیلی- مجنون» نزدیک به سی واریانت دارد و از چشمه ناب ادبیات مردمی نشأت می‌گیرد. در سال ۱۱۸۸ میلادی نظامی گنجوی شاعر بزرگ آذربایجان (۱۲۰۳- ۱۱۴۱ م) بر اساس سوژه شفاهی «لیلی- مجنون» منظومه‌ای نوشته و سپس شاعران برجسته شرق، عبدالرحمن جامی (۱۴۹۲- ۱۴۱۴)، علی شیر نوایی (۱۵۰۱- ۱۴۴۱)، محمد فضولی (۱۵۶۳- ۱۵۰۰) و دیگران بر اساس آن موضوع کار کرده‌اند. «لیلی- مجنون» عندلیب به صورت شعر و نثر است. در نثر چگونگی روند وقایع و در شعر روابط شخصیت‌ها و چگونگی تعامل آنها بیان شده‌است. عندلیب در آفرینش منظومه از زبان خلق بهره گرفته و به همین سبب در میان ترکمن‌ها از شهرت بسزایی برخوردار است. اثر «لیلی- مجنون» بواسطهٔ تعلق زمانی به قرن ۱۸ برای مطالعهٔ تاریخی، اقتصادی، آداب و سنن و زبان از اهمیت فراوانی برخوردار است.


 

منبع

سه شنبه 21 شهريور 1391برچسب:, :: 8:21 ::  نويسنده : علي
 
 

دولت‌محمد آزادی

دولت محمد آزادی (۱۱۱۲ ه.ق - ۱۱۷۴ ه.ق) یکی از شاعران ترکمن‌زبان در قرن دوازدهم هجری قمری و پدر مختومقلی فراغی شاعر ملی ترکمنان است.

زندگی شخصی

دولت محمد (دولت مامد) در نواحی اطراف رود اترک متولد شد و تحصیلات اولیه را از پدرش مختومقلی دیوئه‌چی آموخت و پس از آن برای تحصیل بیشتر به خیوه رفت.

دولت محمد در میانسالی با زنی به نام ارازگل ازدواج کرد، شش فرزند به نام‌های محمدصفا، عبدالله، مختومقلی، قاهرقلی (نوادگان او در جرگلان، شهرستان بجنورد زندگی می‌کنند)، قولچه و زبیده از او داشت که محمدصفا و عبدالله در جوانی به سپاه احمد شاه درانی پیوسته و در جنگ کشته شدند. پس از مرگ ارازگل با زنی قزاق ازدواج کرده و چاقی و یاری از او به دنیا آمدند که نوادگان آن‌ها هم اکنون در قاری قلعه ساکن هستند.

او در ۱۱۷۴ هجری (۱۷۶۰ میلادی) درگذشت و مزار او در روستای آق تقه در غرب مراوه تپه (در جوار مقبره فرزندش) قرار دارد.

نویسندگی

آزادی لقب ادبی دولت محمد بود. او گرایش مذهبی زیادی داشت و در آثاری به نام‌های مناجات‌نامه و مختصر (با حاشیه مختومقلی) به مسائل دینی پرداخته است. او در مهمترین کتاب خود به نام وعظ آزادی به اهمیت گسترش دانش و کاهش اختلاف طبقاتی برای پیشرفت جامعهٔ خویش اشاره داشته‌است.

منابع

  • امین گلی، تاریخ سیاسی و اجتماعی ترکمن‌ها، اول، نشر علم، ۱۳۶۶، ص ۸-۲۴۶
 
 
سه شنبه 21 شهريور 1391برچسب:, :: 8:14 ::  نويسنده : علي
 
 

مختوم‌قلی فراغی

Magtimguli Pyragy.jpg
 

مختومقلی فراغی (به ترکمنی: Magtymguly Fragy) (زادهٔ ۱۱۱۲ خورشیدی _ درگذشتهٔ ۱۱۶۹ یا ۱۱۷۶ خورشیدی) شاعر ایرانی ترکمن است که بزرگترین شاعر زبان ترکمنی و یکی از مهم‌ترین شخصیت‌های مردم ترکمن به شمار می‌آید. وی در اشعار خود بیشتر به مسایل اجتماعی و سیاسی می‌پرداخت.

زندگی شخصی

مختومقلی در سال ۱۱۱۲ هجری شمسی در روستای حاجی‌قوشان در شمال شرق گنبد کاووس به دنیا آمد.برپایه برخی منابع محل تولد وی در منطقه ای به نام گینگ جای نزدیک مراوه تپه بوده است. پدرش دولت محمد آزادی از شاعران سرشناس قرن دوازدهم و مادرش ارازگل از طایفه گوکلان، تیره

تحصیلات ابتدایی و زبان‌های فارسی و عربی را نزد پدر خود آموخت، سپس برای تحصیل به در خیوه رفت و پس از آن سفرهای دیگری نیز داشت؛ از جمله به بخارا و افغانستان و هندوستان.

او در جوانی عاشق دخترخالهٔ خود منگلی شده بود که نتوانست به او برسد، پس از کشته شدن برادر بزرگ‌تر خود عبدالله در افغانستان که به درخواست احمد شاه درانی (بنیانگذار افغانستان فعلی) به آن‌جا رفته بود با بیوهٔ برادر خود به نام آق قیز ازدواج کرد و از او دو فرزند به نام‌های بابک و ابراهیم داشت که هر دو در کودکی از دنیا رفتند.

بر پایهٔ برخی منابع مختومقلی در سال ۱۱۶۹ ه.ش در کنار چشمهٔ اباساری در دامنهٔ کوه درگذشت. او را در کنار روستای در ۴۰ کیلومتری غرب مراوه‌تپه (شمال شرق استان گلستان) و در جوار آرامگاه پدرش به خاک سپردند.

شعر

مختومقلی در شعر خود مسائل اجتماعی و سیاسی را مورد توجه قرار داده و به اتحاد ترکمن‌ها و تقبیح جنگ‌های آن دوران بخصوص حملهٔ نادرشاه افشار می‌پردازد. او در مورد حمله نادر به ترکمنها با وجود کمک‌های قبلی ترکمن‌ها در اوایل حکومت او شعری گفته که در آن نادر را فتاح و محکوم به فنا می‌نامد و از عواقب کشتار آگاه می‌کند:

بوگون شاه سن ارتیر گدا بولارسنگ   ایلده دن گوندن جدا بولارسنگ
بیرگون جانینگ چیقیپ فدا بولارسنگ   قازانارسنگ چوخ گناه نی سن فتاح
امروز شاهی، فردا گدایی   از ایل و زمان جدایی
عاقبت روزی کشته و فدایی   خیلی گناهکاری ای فتاح

پیش‌بینی او بزودی با ترور نادر شاه توسط یکی از اقوام خود به واقعیت پیوست.

او هم‌چنین مسائل اجتماعی هم‌چون چندهمسری، فقر و اختلاف طبقاتی و معضل مواد مخدر را مورد توجه قرار می‌دهد. او به دلیل اعتراض به روحانیان و صوفیان مورد تحریم قرار گرفته و محاکمه شده و به‌طور کلی مورد غضب اغلب خان‌ها و قدرتمندان زمان خود بود.

آرامگاه

نوشتار اصلی: آرامگاه مختومقلی

در دهه ۱۳۷۰ آرامگاهی برای مختوم‌قلی فراغی ساخته شد. ساخت این آرامگاه در سال ۱۳۷۸ پایان یافت و در ۲۸ اردیبهشت هم‌زمان با سال‌گرد تولد او با حضور و سخنرانی صفر مراد نیازوف رئیس جمهور وقت ترکمنستان و عطاالله مهاجرانی وزیر وقت فرهنگ و ارشاد ایران افتتاح شد.

در زادروز فراغی همواره جمعیت زیادی از مردم منطقه و مقامات دولت ایران و ترکمنستان برای برگزاری مراسم به این آرامگاه می‌آیند.

اهمیت

بیشتر اشعار او در جنگ‌های آن دوران (جنگ‌های ترکمن‌ها با حکومت قاجار ایران، خان‌نشین خیوه و خان‌نشین بخارا و نیز جنگ های بین قبایل ترکمن) نابود شده، اشعار باقی‌مانده او در دههٔ ۱۸۷۰ توسط آرمینیوس وامبری، سیاح و شرق‌شناس مجار گردآوری شده و در کتابخانه بریتانیا نگهداری می‌شود. سه دهه پیش از وامبری هم مختومقلی توسط دو پژوهشگر لهستانی به نام‌های بوریهو و آلکساندر شودزکو به دنیا معرفی شده‌بود.

محمدعلی جمالزاده مختومقلی را فردوسی ترکمانان نامیده‌است.

پانویس

  1.  اگرچه در برخی منابع به جا مانده تاریخ وفاتش ۱۷۹۰ ذکر شده‌است، اما به تازگی دست‌نوشته‌ای یافت شده که از مناظرهٔ شاعرانهٔ مختومقلی با

منابع

  1.  «زندگینامه مختومقلی فراغی»(فارسی)‎. پایگاه اطلاع‌رسانی دانش‌جویان و دانش‌آموختگان ترکمن ایران. بازبینی‌شده در ۱ خرداد ۱۳۸۹.
  2.  «نکوداشت مختومقلی فراغی درگلستان»(فارسی)‎. واحد مرکزی خبر. بازبینی‌شده در ۱ خرداد ۱۳۸۹.
  3.  در قلمرو مازندران، صمدی، معرفی شعرای ترکمن
  4.  «مختومقلی فراغی»(فارسی)‎. بایراق. بازبینی‌شده در ۱ خرداد ۱۳۸۹. 
  5.  امین گلی، تاریخ سیاسی و اجتماعی ترکمن ها، اول، نشر علم، ۱۳۶۶، ص ۲۵۱-۲۴۹

 

 

سه شنبه 21 شهريور 1391برچسب:, :: 8:1 ::  نويسنده : علي
 
 

یغما گلرویی

یغما گلرویی
زادروز ۶ مرداد ۱۳۵۴
۲۸ ژوئیهٔ ۱۹۷۵(۱۹۷۵-07-۲۸) ‏(۳۷ سال)

ارومیه
محل زندگی تهران
ملیت ایرانی
پیشه شاعر، ترانه‌سرا، نویسنده، نمایشنامه‌نویس، مترجم و عکاس
سال‌های فعالیت از
سبک موسیقی پاپ
همسر
والدین
وبگاه
 

یغما گلرویی (۱۳۵۴ ارومیه) ترانه‌سرا و مترجم ایرانی است.

آثار

از او آثار متعددی از جمله شعر، داستان، ترجمهٔ شعر، فیلم‌نامه و غیره منتشر شده است و در ضمن ترانه‌های او توسط خوانندگانی چون سیاوش قمیشی، امیر کریمی، حسن شماعی زاده، معین، امید، شاهین نجفی، فرهاد جواهر کلام، ناصر عبدالهی، شادمهر عقیلی، قاسم افشار، سعید شهروز، رضا یزدانی و چند خواننده دیگر اجرا شده است.

همکاری او با شاهین نجفی در آلبوم یکی از متفاوت ترین آثار اوست. ترانهٔ «تصور کن» که در آلبوم روزهای بی‌خاطرهٔ سیاوش قمیشی اجرا شد را می‌توان از معروف‌ترین ترانه‌های گلرویی نامید.

مجموعه شعرها و ترانه ها

  • رانندگی در مستی(که در ایران مجوز چاپ نیافت و در آلمان منتشر شد)
  • بی سرزمین تر از باد
  • تصور کن
  • پرنده بی پرنده
  • گفتم بمان! نماند ...
  • تنها برای تو می نویسم، بی بی باران
  • حق با گلوله نیست
  • رقص در سلول انفرادی
  • مگر تو با ما بودی !؟
  • اینجا ایران است و من تو را دوست می دارم
  • دیوارنوشته‌های انفرادی
  • ما رُ ببخشین ! آقای دیکتاتور !
  • چپقِ صلح

داستان - فیلم‌نامه - مجموعه نامه

  • مسیح سرگردان
  • سلام! خانم رنگین کمان!
  • زنجیری (فیلم‌نامه)
  • پوکه (فیلم‌نامه)

ترجمه

تصحیح متون - بازسرایی - گردآوری

پانویس

سه شنبه 21 شهريور 1391برچسب:, :: 7:54 ::  نويسنده : علي
 
 

دانشگاه ارومیه

 

 
محوطه دانشگاه دولتی ارومیه

دانشگاه ارومیه یکی از دانشگاه‌های وزارت علوم، تحقیقات و فناوری که در شهر ارومیه واقع است. این دانشگاه پیش از این دانشگاه رضائیه نام داشت.

تاریخچه

به عنوان یک مرکز آموزش عالی در استان آذربایجان غربی ابتدا در قالب آموزشکده در یک باغ ۱۵ هکتاری در مسیر جاده بند به ریاست مهندس شیبانی در سال ۱۳۴۴ تأسیس گردید. در آن زمان تعداد اعضای هیئت علمی بسیار معدود بوده و در هر دوره تعداد ۲۰ آلی ۳۰ نفر دانشجو برای آموزش در علوم کشاورزی پذیرفته و با درجه کاردانی فارغ التحصیل می‌شدند. دانشجویانی که مایل بودند می‌توانستند تا درجه کارشناسی در دانشکده کشاورزی کرج وابسته به دانشگاه تهران به تحصیلات خود ادامه دهند.

Talare chamran.jpg
 

در سال ۱۳۴۸ موافقت نامه‌ای بین بنیاد خاور نزدیک و وزارت فرهنگ وقت جهت افزایش دوره دانشکده از دوسال به برنامه چهار ساله به امضا رسید و جعفر راثی ریاست دانشکده را به عهده گرفتند. نمایندگان بنیاد خاور نزدیک تهیه کتب آموزشی به زبان انگلیسی و تجهیزات آزمایشگاهی برای دوره چهارساله دانشکده کشاورزی و دامپروری را به عهده گرفتند. گرایش‌های آموزشی شامل رشته‌های کشاورزی، دامپروری و اقتصاد خانه بود که باپایه‌گذاری پنج گروه آموزشی شامل علوم پایه، علوم گیاهی، علوم دامی، مهندسی کشاورزی و آموزش روستایی حمایت می‌شد. کتابخانه مرکزی دانشکده به سرعت با کتابهای منتخب تجهیز و تعداد دانشجویان جدید الورود به ۱۵۰ نفر در سال رسید. در آغاز همکاری بنیاد خاورنزدیک با دانشکده کشاورزی و دامپروری، مزرعه وسیعی در نازلو واقع در حومه شهر ارومیه خریداری شد. پردیس نازلو در ۱۱ کیلومتری مسیر جاده مرز سرو با ترکیه و با فاصله ۱۹ کیلومتری از پردیس شهر قرار داشت. در ابتدا ساختمان‌های دامپروری جهت نگهداری گاو و گوسفند و ماکیان به منظور آموزش عملی دانشجویان و با سرپرستی متخصصین بنیاد خاورنزدیک احداث شد.

نقش آمریکاییان


آمریکاییان در قرن نوزدهم در ارومیه اقدام به تأسیس یک دانشگاه علوم پزشکی نمودند که این مؤسسه بعدها به دانشگاه ارومیه و سپس به دانشگاه علوم پزشکی ارومیه تعلق گرفت.

توسعه در سالهای بعد

به دنبال تأسیس دانشکده کشاورزی و دامپروری رضائیه، دانشکده‌های دامپزشکی و علوم در راستای توسعه کمی و کیفی دانشگاه به ترتیب در سال‌های ۱۳۵۶ و ۱۳۵۸ افتتاح شدند که منجربه تأسیس دانشگاه رضائیه گردید. پس از آن فعالیت گسترده‌ای برای توسعه پردیس نازلو به عمل آمد و به تدریج و به نوبت هر سه دانشکده فوق‌الذکر به پردیس نازلو انتقال یافتند. پس از انقلاب اسلامی نام دانشگاه رضانیه به دانشگاه ارومیه تغییر یافت.

لازم به توضیح است که در سال ۱۳۵۹ دانشکده پزشکی نیز در دانشگاه ارومیه تأسیس شده و تا سال ۱۳۶۴ به فعالیت خود ادامه داد و سپس در نتیجه تغییراتی که در سطح وزارت پیش آمد از دانشگاه ارومیه جدا گردید.

دانشگاه ارومیه پس از آن با افتتاح دانشکده ادبیات و علوم انسانی در سال ۱۳۶۷ و دانشکده فنی در سال ۱۳۶۸ توسعه بیشتری یافت و درحال حاضر با داشتن پنج دانشکده، مرکز آموزش عالی شهید باکری در شهر میاندوآب و آموزشکده فنی در شهر خوی، چهار مرکز تحقیقاتی، پارک علم و فناوری و مرکز ICT، کتابخانه مرکزی، یک موزه و یک مرکز تحقیقات سازه در حال تأسیس، به فعالیت آموزشی و تحقیقاتی خود ادامه می‌دهد.این مطالب از سایت دانشگاه ارومیه برداشته شده‌است.

دو شنبه 20 شهريور 1391برچسب:, :: 9:19 ::  نويسنده : علي
 
 

اسلام در جمهوری آذربایجان

اسلام در آذربایجان
Mosque in Baku.jpg
مسجدی در باکو
اطلاعات کشور
نام کشور Flag of Azerbaijan.svg جمهوری آذربایجان
جمعیت ۸٬۱۲۰٬۲۴۷
اسلام در کشور
جمعیت مسلمانان ۷٬۵۸۴٬۳۱۱ تا ۷٬۷۹۵٬۴۳۷
درصد مسلمانان ۹۳٫۴٪ تا ۹۶٪

پیشینه ورود اسلام به آذربایجان به قرن ۳ قمری (سده ۷ میلادی) باز می‌گردد. امروزه مسلمانان آذربایجان بیش از ۹۵ درصد از جمعیت این کشور را تشکیل می‌دهند که ۸۵ درصد آن شیعه هستند.

پیشینه

نفوذ اسلام در قفقاز با فتوح مسلمانان آغاز شد. در ۲۲ قمری (۶۴۳ میلادی) عبدالرحمان بن ربیعه به دربند رسید.

دین اسلام در سرزمین‌های غرب دریای خزر که مردم آن پیرو آئین زرتشت بودند، به ویژه در میان پیشه‌وران و بازرگانان به سرعت گسترش یافت، ولی مردم کوه‌نشین قفقاز در حفظ آئین‌های کهن مسیحی و زرتشتی خویش همچنان باقی بودند.

در روزگار خلافت حضرت علی بن ابی طالب(ع)، اشعث بن قیس ولایت ارمنستان و آذربایجان داشت. به روزگار معاویه، ابتدا عبدالله بن حاتم بن نعمان بن عمرو باهلی و سپس برادرش عبدالعزیز ولایت ارمنستان و آذربایجان را داشتند.

گرچه بخش‌هایی از قفقاز شمالی و یا نواحی و سرحدات شمالی قفقاز جنوبی پس از چندین دهه از ورود اسلام، به این دین مسلمان شدند ولی ساکنان اراضی کنونی جمهوری آذربایجان در برخورد با این رسالت جدید الهی چندان درنگ نکردند. این منطقه در طول تاریخ تحت حکومت دولت‌هایی چون امویان و عباسیان و پس از آن سلسله‌ها و حکومت‌های متعدد ایرانی بودند.

در دوره حاکمیت ۷۰ ساله کمونیست‌ها، الحاد و بی‌دینی در آذربایجان ترویج گردید و با فشارهای مختلف دین‌ستیزی، شرایط عمومی مسلمانان به سختی گرایید.

دوران معاصر

بعد از فروپاشی شوروی در جمهوری‌های مسلمان نشین آن، گرایش به اسلام رو به فزونی نهاد. از بین رفتن نظام مبتنی بر انکار خدا و دین، فرصتی برای مردم جمهوری آذربایجان پیش آورد تا با آزادی به برپایی مراسم و مناسبت‌های اسلامی در مساجد و منازل بپردازد.

با وجود اکثریت قابل توجه مسلمان این کشور، نوع نظام سیاسی حاکم بر جمهوری آذربایجان بر اساس اصول قانون اساسی بعد از استقلال این کشور، لائیک و غیر دینی ترسیم شده‌است.

یک شنبه 19 شهريور 1391برچسب:, :: 11:33 ::  نويسنده : علي
 
 

قاراملیک

 
اتابک محمد جهان پهلوان.

داستان قاراملیک از مجموعه داستانهای حماسی-ملی آذربایجان می‌باشد.

اتفاقات در قرن ششم هجری در دوران حکومت اتابکان آذربایجان رخ می‌دهد.

قاراملیک یا قراملک در گویش امروز تبریز، حال حاضر یکی از محلات مشهور تبریز می‌باشد. لیکن در دوران «اتابک قیزیل ارسلان» (از حکمرانان سلسله اتابکان آذربایجان) قاراملیک نام پهلوانی آذربایجانی می‌بود.

در دوران حکومت «ائل دنیز» در تبریز پایتخت آذربایجان هر ساله کشتی پهلوانی و زور آزمایی بین پهلوانان برگزار می‌شد.

مردم در دومین روز عید نوروز در میدان بزرگ مرکز شهر گرد آمده و کشتی پهلوانی برگزار می‌کردند.

در این مسابقه مسئولین حکومتی از جمله حکمرانان و ثروتمندان شهر نبز شرکت میکردند و اگر احیانا کس دیگری موفق به قهرمانی می‌شد برایش مشکلات ایجاد کرده و دشمنی می‌کردند.

به نقل از تاریخ اتایکان آذربایجان، در آن زمان قدرتمندتر و جنگاورتر از «اتابک محمد»، فرزند «ائل دنیز» کسی نبود و همیشه در مسابقات قهرمان می‌شد، چنانچه لقب «جهان پهلوان» را برازنده او می‌دانستند.

در روابات نقل شده از عاشیقلار، «اتابک جهان پهلوان محمد» فرزندی داشت به نام «اتابک نصرت الدین ابوبکر پهلوان» که او نیز از پدر قدرت پهلوانی را به ارث برده بود.

اساس داستان بر نام قاراملیک شکل می‌گیرد و تمامی حوادث مربوطه در شهر تبریز جریان می‌یابد.

طبق رسم آن زمانه مسابقه بزرگی با حضور اکثر ثروتمندان، صاحب منسوبان و پهلوانان شهر برگزار می‌شود.

در بین مردم، جوان ۱۸ ساله و سیه چرده فقیر و گمنامی به همراه مادر پبرش به تماشا استاده بود. چنانکه لباسهای وصله‌دار و چاروق‌های پا کرده‌اش فقر و سادگی‌اش را فریاد می‌کشید. این جوان به مانند رسم ثروتمندان آن زمانه خنجر طلاکاری و نقره بندی شده و گران قیمت بر کمر نداشت؛ آری این جوان کسی نبود جز «قاراملیک».

قاراملیک گمنام با اصرار و خواهشهای مادر پیرش وارد گود مسابقه شده و در بهت و اعجاب همگان، پشت همه حریفان را یکی پس از دیگری بر خاک زده و بر نصرت‌الدین نیز غلبه می‌نماید. به پاداش قهرمانی نصرت‌الدین کمان با ارزش خود را به قاراملیک اعطا می‌کند.

با این پیروزی و قدرت‌نمایی، قاراملیک دشمنان زیادی پیدا می‌کند؛ آنچنان که از شر آنها به کوههای اوجان (بستان آباد کنونی) پناه می‌برد و با دارو دسته‌اش به مبارزه با دشمنان خویش می‌پردازد.

نصرت‌الدین نیز که مغلوب قاراملیک شده بود به قدرت قاراملیک حسادت کرده و قصد نابودی او را می‌کند و گروهی را برای نابودی او اعزام می‌کند و روزگار را آنچنان بر قاراملیک تنگ می‌نمایند که دیدن آفتاب را برایش به حسرت می‌گذارند.

نصرت‌الدین که در غلبه بر قاراملیک موفق نمی‌شود «رخساره» معشوقه قاراملیک را بهمراه خانواده‌اش به اسارت در می‌آورد و به قصد ضربه زدن به قاراملیک رخساره را به ازدواج کس دیگری در می‌آورد.

خلاصه در شب عروسی قاراملیک خود را شبانه به عروسی رسانده و با دلاورمردی، رخساره را با خود به پناهگاه خویش در اوجان می‌برد.

روایت سوم داستان بر اساس حوادث تاریخی شکل می‌گیرد.

بعد از فوت قیزیل ارسلان، «طغرل سلجوقی» که در زندان اتابکان حبس شده بود، می‌گریزد و لشکری مجهز تشکیل داده و قصد هجوم به تبریز می‌نماید.


 

قاراملیک که عرصه را بر مردم تبریز تنگ می‌بیند، بهمراه دار و دسته‌اش از تبریز در مقابل مهاجمان دفاع می‌نماید. بعد از مدتی سپاهیان تبریز در مقابل لشکر بیگانه نمی‌توانند مقابله کرده و لشکر سلجوقی وارد شهر می‌شود. «شمس الدین» وزیر پیر و بیمار قیزیل ارسلان تدبیری کرده و نامه‌ای به «فخرالدین» سردار اتابکی نوشته او را به یاری می‌خواند.

نصرت‌الدین، قاراملیک و فخرالدین سه سردار دلاور آذربایجان لشکریان طغرل را محاصره کرده و او را شکست می‌دهند و پرچم آزادی را دوباره در تبریز به اهتزار در می‌آورند.

نصرت‌الدین در شور و شعف پیروزی در میان کشته‌های جنگی قاراملیک را می‌شناسد و غمگین گشته کنار این دلاورمرد با غیرت نشسته و چنین می‌گوید:

«لعنت دنیا بر من که زندگی را برایت تنگ کرده بودم»


 


 

از آنروز به بعد مردم تبریز به یاد آن سردار دلاور آذربایجانی، این خطه از شهر دلاورپرور تبریز را به نام «قاراملیک» یا به گویش امروزی قراملک، نگین غیرت شهر تبریز نام نهادند.


 

منابع

  • رستم رستم زاده، ائل قهرمانلاری خلق ادبیاتیندا
  • پاشا افندیئو، آذربایجان شفاهی خلق ادبیاتی
  • قاراملیک، محمد سعید اردوآبادی
  • امید نیایش، آلتایلاردان سهندیمیزه
  • برگردان از ترکی به فارسی: سعید علیزاده قراملکی
شنبه 18 شهريور 1391برچسب:, :: 12:18 ::  نويسنده : علي
 
 

تاریخ آران

دوره پیش از تاریخ

سابقه حضور بشر در جمهوری آذربایجان به هزاران سال قبل باز می‌گردد. کاوشهای غار آزیخ در بخش فضولی وجود آثاری از زندگی بشر به قدمت ۳۵۰ تا ۴۰۰ هزار سال را نشان می‌دهد. سنگ‌نگاره‌های قبوستان نیز تاریخی ۱۲ هزارساله دارند.

در قرن نهم قبل از میلاد سکاها در این ناحیه‌ای که هم اکنون جمهوری آذربایجان نامیده می‌شود، سکنی گزیدند.به دنبال آنان مادها وسپس هخامنشیان به رهبری کوروش بر منطقه حاکم گشتند. با حمله اسکندر دوران حکمرانی حاکمان وابسته به او در منطقه آغاز شد اما در دوره‌هایی حاکمان محلی با دادن خراج حکومتهای محلی خود را برپا می‌داشتند.

دوره باستان

 
دروازه‌های شهر قبله پایتخت آلبانیای قفقاز

در فاصله قرن اول تا سوم میلادی رومیان بر این منطقه مسلط شدند و نام آن را آلبانیا نهادند در این دوران پادشاهی مسیحی آلبانیای قفقاز پدیدار شد اما در سال ۲۵۲-۲۵۳ پس از میلاد به دست شاپور اول ساسانی افتاد. کشمکش برای به دست گرفتن کنترل منطقه بین رومیها، پادشاهان ساسانی و حکام محلی ادامه داشت. و قدرت بین آنها دست به دست می‌شد.

دوره اسلام

نوشتار اصلی: اران

در زمان ظهور اسلام سلسله مسیحی مهرانی‌ها در آلبانیای قفقاز حاکم بودند.آنان همواره توسط ترکان خزر از شمال و اعراب از جنوب مورد تهدید واقع می‌شدند. اعراب مسلمان پس از شکست دادن رومیان و ساسانیان به سوی آذربایجان لشکرکشی کردند و پس از درهم شکستن مقاومت مسیحیان به رهبری جوانشیر در سال 667 میلادی بر این ناحیه حاکم شدند.

شروانشاهان

 
کاخ شروانشاهان در باکو

از اواخر قرن دوم شمسی شروانشاهان حکومت منطقه آذربایجان را در دست گرفتند. آنان با آمدن سلجوقیان نیز بر مسند قدرت باقی ماندند.چرا که به آنان خراج می‌دادند.این سلسله تا زمان انقراضش در سال ۹۱۷ خورشیدی (۹۴۵ قمری) به دست شاه تهماسب یکم صفوی، در قسمتهایی از آذربایجان به‌ویژه ناحیه شمال شرقی این جمهوری به صورت حاکمان محلی حکمرانی می‌کردند.

غزنویان و سلجوقیان

در اوایل قرن پنجم شمسی غزنویان بر قسمتی از منطقه مسلط شدند. آنان اولین حکومت ترک تبار در منطقه بودند که در تغییر ترکیب جمعیتی آذربایجان نقش عمده‌ای داشتند. بدنبال غزنویان سلجوقیان که حکومتی ترک تبار بودند بر منطقه حاکم شدند.این دوران، دوران شکوفایی ادبیات فارسی در منطقه نیز می‌باشد. مشهورترین شاعران این دوران، نظامی گنجوی و خاقانی شروانی می‌باشند.

حمله مغول و تیمور

در قرون سیزده و چهارده میلادی با هجوم مغولها و تاتارها(تیمور لنگ)سلسله‌های محلی ور افتادند. در قرن پانزده میلادی خانات محلی تحت سلطه آق قویونلو‌ها، تا به سلطنت رسیدن شاه اسماعیل صفوی به قسمت عمده اران، شروان و قره باغ تسلط داشتند. آران و شروان (جمهوری آذربایجان) جزو اولین مناطقی بود که شاه اسماعیل یکم صفوی تحت سلطه خود در آورد. بعد از جنگ تاریخی چالدران این منطقه به اشغال ترکان عثمانی درآمد تا دو باره هشتاد سال بعد ایرانیان(شاه عباس) موفق به بازپسگیری این منطقه شدند.

افشاریه و قاجاریه

در قرون بعد تحت حکومت افشاریه و سپس این سرزمین در داخل حکومت قاجاریه قرار داشته که در نهایت در سالهای ۱۱۹۳ و ۱۲۰۷ خورشیدی در پی پیمان گلستان و ترکمانچای میان ایران و روسیه از ایران جدا و به ضمیمهٔ روسیه تزاری شد.

سلطه تزارها بر آذربایجان

 
ساختمانی تاریخی در شهر باکو

پس از انعقاد پیمان گلستان و ترکمانچای میان ایران و روسیه تزارهای کنترل منطقه قفقاز را در دست گرفتند اما همچنان نفوذ فرهنگی و معنوی ایران و عثمانی در منطقه بیشر از نفوذ روسیه بود. در این دوره روسها سرمایه گذاری بسیار کمی در این ناحیه می‌کردند. اما با استخراج نفت توجه به آذربایجان بیشتر گردید و اقتصاد محلی رونق گرفت. در این دوره جمعیت شهر باکو به طور فزاینده‌ای افزایش یافت و مهاجران روس یک سوم جمعیت شهر را تشکیل می‌دادند. ارامنه نیز به عنوان عمال روسها در دوایر رسمی مشغول بودند. اینگونه تضادهای اجتماعی باعث وقوع شورشهایی در سال ۱۹۰۵ میلادی شد.

سقوط تزارها و استقلال آذربایجان

 
محمدامین رسولزاده اولین رئیس جمهور و موسس جمهوری دمکراتیک آذربایجان در سال ۱۹۱۸

در آغاز قرن بیستم با رشد صنایع، تفکرات اصلاح طلبانه در آذربایجان شکل گرفت. در سال ۱۹۰۳ میلادی حزب چپگرای همت با هدف دفاع از زبان و فرهنگ آذربایجانی تشکیل شد. حزب کوچک بلشویک نیز وجود داشت که بیشتر تحت کنترل روسها و ارامنه بود.

در سال ۱۹۱۲ با انشعاب در حزب همت حزب مساوات شکل گرفت.به دنبال سقوط تزارها حزب بلشویک که متشکل از ارامنه و روسها بود سعی در تشکیل دولتی کمونیستی داشتند که با مخالفت مردم مسلمان و تشکیل ارتش اسلام این حرکت ناکام ماند سرانجام در روز ۱۸ می‌سال ۱۹۱۸ جمهوری آذربایجان با عنوان جمهوری دمکراتیک آذربایجان توسط محمدامین رسولزاده رهبر حزب مساوات اعلام استقلال خود اعلام کرد.

این حکومت اولین حکومت جمهوری در میان کشورهای مسلمان بود. تلاش جمهوری دمکراتیک آذربایجان برای آغاز گفتگوهای اتحاد با ایران باهجوم بلشویکها ناکام ماند و این کشور نوبنیاد تنها دوسال پس از کسب استقلال تحت سلطه اتحاد جماهیر شوروی درآمد.

در اتحاد جماهیر شوروی

از سال ۱۹۲۰ با پیروزی بلشویکها جمهوری آذربایجان یکی از جمهوری‌های تشکیل دهنده اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی بود.

استقلال مجدد

جمهوری آذربایجان در روز ۳۰ اوت ۱۹۹۱ در خلال فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی اعلام استقلال نمود.

شنبه 18 شهريور 1391برچسب:, :: 11:50 ::  نويسنده : علي
 
 

امیرخسرو دارایی

امیر خسرو دارایی (۱۲۷۲، طارم- شهریور ۱۳۲۶، زنجان) ملقب به برهان‌السلطنه و متخلص به خسرو، شاعر و ادیب ترک زبان است.

زندگی

امیر خسرو دارایی فرزند خسرو میرزا دارایی فرزند خلیل‌الله میرزا فرزند عبدالله میرزا دارا پسر یازدهم فتحعلی شاه در سوم شعبان ۱۳۱۰ (۱۲۷۲ هـ.ش) پنج ماه پس از درگذشت پدرش در بنارود طارم متولد شد. مادر او رخساره خانم دختر عموی پدرش و نتیجهٔ عبدالله میرزا دارا بود. او تحت تربیت عموی خود ابراهیم میرزا برهان‌السلطنه تحصیلات مقدماتی را آغاز کرد. چند سالی از جوانی خود را در کادر جدیدالتاسیس نظام گذراند و دورهٔ دو سال و نیمهٔ حکومت سردار مؤید در زنجان، نایب الحکومه طارم بود. پس از آن به میرزا کوچک‌خان جنگلی پیوست و تا از میان رفتن جنبش جنگل با میرزا کوچک خان همکاری نزدیک داشت. امیر خسرو در شهریور ۱۳۲۳ در زنجان درگذشت و بنا بر وصیت خود در اتاقی که از مادر زاده شده بود، مدفون گشت. او کلیله و دمنه را در کتاب شکرستان خود به نظم کشیده است.

دختر او آزاده دارایی (۱۳۱۰-) نیز شاعر است .

نمونه اشعار

از غزل‌های تُرکی:

غمزه اؤرگه نیر سندن اگر جانانه لر   مندن اؤرگنسین گرک دیوانه لیق دیوانه لر
گر دوشَم دیوانه تک بازاره حقیم وار منیم   من سنین رسوای عشقین کام آلان بیگانه لر
من جهنم، سن گؤزللیک شانه وی چوخ حئفظ ائله   هر صدفده مسکن ائتمزسن کیمی دردانه لر
شمع تک نور جمالین روشن ائیلر مجلسی   وار نئجه طاقت او شمعه یانماسین پروانه لر
سن خوش اول قوی مجلس عئیشین رقیبه نوش اولا   بسدی بو بی خانمانه گوشهٔ میخانه لر
ایندی بیلدیم گاه گاهی گر منه لطف ائیله دین   سالماقا گؤگلوم قوشینی دامه سپدین دانه لر
شربت مرگ ایچمه گه آماده اولماق وختیدور   ایچمه گی لازم اولور دولسا اگر پیمانه لر
سن گؤزللیک شهرتینده من بلای عشقیده   قوی یازیلسین قان ایله عالمده بو افسانه لر
مست اولماز باده دن خسرو اگر دریا ایچه   ائتمَسه مستانه گؤزلر غمزهٔ مستانه لر

آثار

  • شکرستان، کلیله و دمنه منظوم
  • دیوان امیر خسرو، غزلیات و قصاید و امثال
  • ارمغان زندان

پانویس

  1.  شعر و شاعران معاصر زنجان. جعفر عبدی. روزنامه مردم نو. تاریخ انتشار: ۴ اسفند ۱۳۸۶.

منابع

  • شکرستان، انوار سهیلی منظوم از امیرخسرو دارائی متخلص به، خسرو. محمدرئوف مرادی. انجمن آثار و مفاخر فرهنگی. چاپ اول، ۱۳۸۳.
  • چشم‌انداز شعر معاصر ایران. دکتر سید مهدی زرقانی. نشر ثالث. چاپ دوم، ۱۳۸۴.
درباره وبلاگ

با سلام و ادب خدمت شما سروران گرامي و عزيز . هدف من از ايجاد اين وبلاگ معرفي و شناساندن اصالت ريشه فرهنگ سنن بزرگان مشاهير و آثارباستاني شهر و روستاهاي اقوام متمدن آذري و ترك زبان مي باشد . ضمنآ بدون هيچ وابستگي به جناح و حزبي مديريت ميشود . خواهشمند است نظرات ارشادي خود را جهت هر چه بهتر شدن وبلاگتون ارائه فرمائيد . منتظرتون هستم . با سپاس
آخرین مطالب
نويسندگان


آمار وب سایت:  

بازدید امروز : 18
بازدید دیروز : 157
بازدید هفته : 181
بازدید ماه : 2984
بازدید کل : 258536
تعداد مطالب : 1076
تعداد نظرات : 118
تعداد آنلاین : 1



ابزار نمایش عکس تصادفی