آرامگاه شمس تبریزی
نام	آرامگاه شمس تبریزی
کشور	ایران
استان	آذربایجان غربی
شهرستان	خوی
کاربری	آرامگاه

آرامگاه شمس تبریزی از مکان‌های گردشگری و زیارتی خوی در استان آذربایجان غربی که محل مدفن شمس تبریزی شاعر صوفی و پارسی‌گوی می‌باشد که در سال ۱۳۸۶ مدفن وی در خوی اثبات گردید^]و همه ساله علاقه‌مندان شمس تبریزی از خوی و دیگر شهرهای ایران و حتی کشورهای همسایه در مراسمی بزرگداشت این شاعر ملی را گرامی می‌دارند. در آبانماه سال ۱۳۸۹ خورشیدی مراسمی با عنوان کنگرهٔ بین‌المللی شمس تبریزی با حضور مولوی‌شناسان و شمس‌شناسان داخلی و خارجی در خوی و ارومیه برگزاری شد.

سالیان
—  شهرستان  —
نقشه جمهوری آذربایجان و شهرستان سالیان
کشور	جمهوری آذربایجان
ناحیه اقتصادی	اران
فرمانداری
• -
کد پستی

سالیان نام بخشی است در شرق جمهوری آذربایجان و در ساحل غربی دریای خزر با مرکزی به همین نام که بر کرانهٔ رود کورا واقع گشته است. این بخش از مناطق نفت خیز جمهوری آذربایجان محسوب می‌شود. این بخش جمعیتی بالغ بر ۱۲۰٬۰۰۰ دارد.

 / 38.500; 48.667

آستارا Astara
—  شهرستان  —
نقشه جمهوری آذربایجان و شهرستان آستارا
کشور	جمهوری آذربایجان
	لنکران-آستارا
فرمانداری
• -	طالع قراشوف
مساحت
• جمعاً	۶۱۶٫۴ km۲ (۲۳۸٫۰ sq mi)
جمعیت
• کل	۸۹٬۴۸۶
کد پستی	AZ۰۷۰۰
پیش‌شماره تلفن	۱۹۵
	۰۷

آستارا شهرستانی در جنوب شرقی جمهوری آذربایجان است با مرکزی به همین نام. کلمه آستارا در واقع از عبارت تالشی آسته‌رو، هوسته روو به معنی آهسته‌رو است.

آستارا شهری بندری و خوش منظر در کنار دریای خزر و در مرز با ایران است. در آن سوی مرز، شهر آستارای استان گیلان در ایران قرار دارد. رود آستارا چای بخش ایران و جمهوری آذربایجان را از هم جدا می‌کند. هنگامی که از شمال و از سمت لنکران به بخش آستارا نزدیک می‌شوید، سماوری بزرگ در کنار جاده قرار دارد. شهر آستارا بین دریا و کوه‌های توالش قرار گرفته و ساحل شنی دارد. کشتزارهای برنج در این ناحیه خودنمایی می‌کنند.

جدایی از ایران

آستارا تا سال (۱۸۱۳) بخشی از ایران بود و در آن سال برپایه عهدنامه ترکمن‌چای از خاک ایران جدا گشت. در سال ۱۲۲۸ق. آستارا به موجب عهدنامه گلستان که میان دولت ایران و روسیه منعقد شد به دو قسمت تقسیم گردید و با تعیین رودخانه به عنوان خط مرزی، مناطق وسیع شمالی این رودخانه به دولت روسیه واگذار گردید و با این ترتیب قسمتی از این شهر که شهر قدیمی آستارا و مسکونی بوده متعلق به ایران گردیده و دشت‌های شمالی که تقریباً غیر مسکونی ولی از نظر کشاورزی بسیار با ارزش بود در اختیار آن دولت قرار گرفت.

اقتصاد

آستارا مرکز مهم ترابری و گمرکی بین ایران و جمهوری آذربایجان محسوب می‌شود. همچنین خط لوله گازرسانی ایران که از گچساران می‌آید، از آستارا وارد خاک جمهوری آذربایجان می‌شود.

مردم

اکثر مردم آستارا تالش هستند و به زبان تالشی و آذری سخن می‌گویند. مردم آستارا مسلمان‌اند و مذهب آنها شیعه است.

خاچماز
—  شهرستان  —
نقشه جمهوری آذربایجان و شهرستان خاچماز
کشور	جمهوری آذربایجان
ناحیه اقتصادی	قوبا-خاچماز
فرمانداری
• -
کد پستی

خاچماز (به ترکی آذری:Xaçmaz) نام بخشی است در شمال شرقی جمهوری آذربایجان که با داغستان روسیه هم مرز است و در کرانهٔ غربی دریای خزر واقع شده‌است. این بخش ۱۰۶۳ کیلومتر مربع وسعت و جمعیتی بالغ بر ۱۵۰٬۸۰۰ نفر دارد.

نیروگاه

نیروگاه ۸۷ مگاواتی خاچماز بزرگترین واحد انرژی در مناطق شمالی جمهوری آذربایجان است. این نیروگاه با مشارکت شرکت ایرانی سان‌انرژی ساخته شده‌است. نیروگاه تولید برق شهرستان خاچماز در ۱۶۰ کیلومتری شمال شهر باکو قرار دارد.

منطقه سیدلی و نابران

بزرگترین و معروفترین گردشگاه‌های جمهوری در این منطقه واقع شده است که معروفترین آنها پالما و آتلانت می‌باشند.

خلیج باکو خلیجی است به مساحت پنجاه کیلومتر مربع در جمهوری آذربایجان که در ساحل باختری دریای خزر، و شبه جزیره آب‌شوران واقع شده‌است.

شهر باکو در کنارهٔ شمالی خلیج باکو و در دشت آب‌شوران قرار دارد. این شهر امروزه همهٔ کرانه‌های خلیج باکو را دربر گرفته‌است و از سوی باختر تا دامنه‌های کوه شبان (شبان‌داغ، ۳۵۴ متر) ادامه یافته‌است.

خلیج باکو در بخش غربی نسبتاً عمیق و در جنوب شرقی کم‌عمق و صخره‌ای است، و چند جزیره به نام‌های زیره بزرگ (بیوک‌زیره) در جنوب و زیره سنگی (داش‌زیره) در جنوب شرقی و جزیره کاروانسرا در قسمت شمالی دماغه بیل، در شمال غربی آن است. واژهٔ زیره در نام این جزیره‌ها کوتاه‌شدهٔ واژهٔ جزیره است.

بادهای تندی در پاییز به نام‌های خَزْری (از شمال) و کیلاوار (از مغرب) می‌وزد و باران‌های شدیدی در آن می‌بارد.

دو دریاکنار اصلی باکو در این منطقه بیلگاه و عنبران نام دارند.

نخجوان Naxçıvan
—  شهر  —
نخجوان
0889; 45.41222
کشور	جمهوری آذربایجان
جمهوری خودمختار	نخجوان
مساحت
• جمعاً	۱۵ km۲ (۶ sq mi)
جمعیت (۲۰۱۱)
• کل	۷۲۷۰۰
منطقه زمانی	یوتی‌سی +۴)
• تابستان	یوتی‌سی +۵)

 

نخچوان (تلفظ با حرف "چ"، نخجوان کنونی) در استان آذربایجان در دوره خلفای عباسی

نخجوان (به ترکی آذربایجانی: Naxçıvan) یکی از شهرهای جمهوری آذربایجان است که از توابع جمهوری خودمختار نخجوان است. جمعیت این شهر در سرشماری سال ۲۰۱۱ میلادی، ۷۲۷۰۰ نفر بود.

مختصات: ۳۹°۲۰′ شمالی ۴۵°۳۰′ شرقی / ۳۹.۳۳۳° شمالی ۴۵.۵۰۰° شرقی / 39.333; 45.500

Naxçıvan Muxtar Respublikası نخجوان
پایتخت (و بزرگترین شهر)		نخجوان
زبان رسمی		ترکی آذربایجانی
نوع حکومت		جمهوری خودمختار
نام حاکمان  رییس مجلس عالی جمهوری خودمختار نخجوان		وصیف طالبوف
مساحت
-	مساحت	۵٬۳۶۳کیلومتر مربع
جمعیت
-	تخمین جمعیت (۲۰۱۱)	۴۱۰٬۱۰۰
-	تراکم جمعیت	۷۵٫۰۳‎/km۲‏
شاخص توسعه انسانی (۲۰۱۰)		۰٫۸۰۷ (▲ خیلی زیاد)
واحد پول		(AZN)
منطقه زمانی
-	تابستانی (DST)	ساعت جهانی)

جمهوری خودمختار نخجوان بخشی از جمهوری آذربایجان است که مرکز آن شهر نخجوان است. شهر نخجوان ۱۲ کیلومتر مربع وسعت دارد و کل جمهوری از ۸ شهر، ۸ شهرستان و در حدود ۲۰۳ روستا تشکیل شده‌است.

در ۹ فوریه سال ۱۹۲۴ میلادی نخجوان به صورت جمهوری خودمختار تأسیس شد.

این جمهوری خودمختار در جنوب قفقاز و شمال رود ارس واقع شده و از شمال و مـشرق مــحدود بــه جــمهوری ارمنستان از جنوب محدود بــه ایران و از غرب محدود به ترکیه است.

طول مرزهای این جمهوری با «جمهوری ارمنستان» ۲۲۴ کیلومتر، «جمهوری اسلامی ایران» ۱۶۳ کیلومتر و «جمهوری ترکیه» ۱۲ کیلومتر است. مساحت این جمهوری خودمختار ۵۵۰۰ کیلومتر و شمار اهالی آن در سال ۱۹۸۳ میلادی بالغ بر ۲۵۷۴۰۰ نفر و در سال ۲۰۰۱ میلادی تقریباً بالغ بر ۴۰۰ هزار نفر تخمین زده شده‌است.

این کشور در سده‌های ۹ و ۸ پیش از میلاد زیر سلطه دولت «اورارتو» قرارگرفت. در زمان پادشاهی «منوئه» (۸۱۰-۷۷۸ پیش از میلاد مسیح) لشکریان «اورارتو» با گذشتن از رود ارس به سوی شمال و جلگه ایروان تاختند. و قسمت‌هایی از این سرزمین را به تصرف خود در آوردند. «منوئه» برای حفظ نواحی تسخیر شده، در ساحل راست شمالی رود ارس نزدیک روستایی که اکنون به نام ترکی «داش‌بورون» معروف است مرکز اداری تأسیس کرد، و آن را «منوآهینیلی» MENUAHINILI نامید.

در سده هفتم پیش از میلاد بخشی از اراضی تابع دولتهای «ماننا» و ماد بود. ولی در سده هشتم پیش از میلاد بخشی از شاهنشاهی (امپراتوری) هخامنشیان شد. از آن پس فرمانروایان ارمنی از دودمان کوروش بزرگ پادشاه هخامنشی صورت گرفت.

 

سال ۹۰۸ میلادی

بعد از «یرواندیان» دودمان «ارتاشیان» و سپس اشکانیان بر نخجوان حکم‌فرامایی کردند و نخجوان بخشی از سرزمین اتورپاتکان شد. بعدها این سرزمین به دو گروه از «ناخارارهای» ارمنی تعلق یافت. شمال آن در اختیار دودمان «سیونی» و جنوب آن زیر فرمان دودمان «آرتسرونی» قرار گرفت.

در سده سوم میلادی نخجوان به همراه بخش شرقی قفقاز (آلبانیای قفقاز) تابع دولت ساسانی بود، و شاهان ساسانی مرزبانانی بر این سرزمین می‌گماردند. در پیکارهای میان دولتهای ایران و روم و بعدها ایران و بیزانس، نخجوان بارها مورد تاخت وتاز قرار گرفت در این سرزمین آتشکده‌های متعددی وجود داشته‌است. و در این حین کلیساهایی نیز درآن منطقه بناگردید. از آثار بجای مانده از آن زمان می‌توان دریافت که زرتشتیان و مسیحیان درکنار یکدیگر زندگی می‌کردند.

 

نشان رسمی ۱۸۴۳

این جمهوری خودمختار براساس معاهده ترکمنچای در سال ۱۸۱۸ میلادی از ایران، و در سال ۱۹۱۸ میلادی توسط ارمنی‌ها از خاک جمهوری آذربایجان جدا گردید اما با اعلام خودمختاری در ترکیب جمهوری آذربایجان قرار گرفته‌است. بعد از فروپاشی شوروی و آغاز جنگ ارمنستان و آذربایجان، ارتباط زمینی نخجوان با باکو قطع شد.

آئین مسیحیت در سده چهارم میلادی توسط «گریگور» مشهور، و تیرداد سوم یا تیرداد بزرگ، شاه ارمنستان، رواج یافت. از این به بعد آئین زرتشت در معرض نابودی قرار گرفت.

در سده‌های ۵ و ۶ میلادی یکی از مناطق مرزبان نشین ساسانی، نخجوان بود. اواخر سده ۶ میلادی بخشی از نخجوان، از جمله ناحیه «سیونیک» ضمیمه خاک «آتورپادکان» شد. از قرن ۴ تا ۱۱ میلادی کرسی اسقفی «اساقفه» وابسته به دودمان مرادابتونی «مردبد» در نخجوان قرار داشت. سده ۴ میلادی هزاران ارمنی و یهودی «نخجوان، به ویژه شهر مرکزی آن سکنی داشتند. درنیمه نخست سده ۶ میلادی درنخجوان مرکز ضرب سکه‌های ساسانی دایر شد. درعهد جنگهای «ایران» و «بیزانس» درسال ۶۲۵ میلادی هراکلیوس طی لشکرکشیهای خود شهر و بخشی از سرزمین نخجوان را ویران کرد.

در سالهای ۴۱۲-۴۱۱ هجری قمری «ترکان غز» به سرزمین «وسپوهرگان» که شامل نواحی «وان»، «

نخجوان در سده‌های ۱۰ و ۱۱ میلادی (۴ و ۵ هجری) از شکوفایی برخوردار بود ولی از آن پس ترکان غز به سرزمین مزبور هجوم آوردند. در سده ۱۲ میلادی (۶هجری قمری) نخجوان تابع دولت «ایلدگزها» بود. در شهر نخجوان کلیساها، مساجد و کاروانسراهای متعددی وجود داشت که بسیاری از آنها توسط تخریب و یا به کل برچیده شده‌اند. سال ۱۲۲۱ میلادی (۶۱۸ هجری قمری) مغولان به نخجوان حمله بردند. در سال ۱۲۲۵ میلادی، ۶۲۲ هجری قمری «جلال‌الدین محمدخوارزمشاه» بر نخجوان حکم راند.

در سده‌های ۱۱ و ۱۲ هجری (۱۶ و ۱۷ میلادی) و دوران جنگهای ایران و عثمانی، اراضی نخجوان بارها به میدان جنگ سپاهان دو کشور تبدیل شد.

در قرن ۱۱ هجری (سال ۱۰۱۲ هجری قمری)، ۱۶۰۳ میلادی شاه عباس برای بازپس گرفتن ولایات شمال غربی ایران از دولت عثمانی به آذربایجان لشکر کشید. شاه عباس با روش خاصی که در جنگها داشت توانست بخش بزرگی از آذربایجان، قره‌باغ، ارمنستان ونخجوان را از ترکان بازپس گیرد. در سال ۱۱۳۷ هجری قمری پایان عصر صفویان حاکم بر نخجوان کلید خورد و ولایت به پسر عسگرشاه طهماسب تسلیم شد. در پیکاری که میان نادرشاه افشار و «قسطنطنیه باز گردد.

در دوران جنگهای ایران و روس (۱۸۲۶ـ۱۸۲۸میلادی)، نخجوان از سوی ارتش روسیه تزاری اشغال شد و طبق معاهده ترکمنچای اراضی این سرزمین به تصرف دولت روسیه درآمد. در سال ۱۸۴۱ میلادی «قرن ۱۹ میلادی» نخجوان تابع حکومت گرجستان و در سال ۱۸۴۶ میلادی تابع حکومت ایروان «ارمنستان» شد. و درسال ۱۹۱۸ میلادی نخجوان تحت اشغال نیروهای ترک قرار گرفت.

 

بعد از شکست عثمانی‌ها در جنگ جهانی اول، ترکیه جمهوری ارس را در این ناحیه تشکیل داد. این جمهوری تا ژانویه سال ۱۹۱۹ میلادی که نیروهای انگلیسی نخجوان را اشغال کردند وجود داشت. پس از آن، در نخجوان تشکیلات جدیدی در شکل فرمانداری نظامی تحت قیومت انگلیس به وجود آمد، ویک داشناک ریاست حکومت نخجوان را به عهده گرفت. انگلیسی‌ها سرانجام از روس‌های بلشویک در قفقاز شکست خورده و از نخجوان و قفقاز عقب‌نشینی کردند.

در ۲۸ ژوئیه سال ۱۹۲۱ میلادی سه ماه پس از تأسیس دولت شوروی سوسیالیستی، نخجوان نیز به صورت یک جمهوری شوروی سوسیالیستی تأسیس شد. و در تاریخ ۹ فوریه سال ۱۹۲۴ میلادی نخجوان به صورت جمهوری خودمختار وجزئی از جمهوری شوروی سوسیالیستی آذربایجان درآمد و نخستین قانون اساسی آن درسال ۱۹۲۶ میلادی به تصویب رسید.

ریشه نام نخجوان

در گویش‌های مختلف به نخجوان، «ناخ جوان»، «ناخ جاوان»، «ناخ ایجه‌وان»، «ناخ‌ایجاوان» هم گفته شده‌است که بر پایه نظر زبان شناس قرن نوزدهم جان هنریش این نام از «ناخ‌ناگان ایجه وان»در زبان ارمنی گرفته شده است و به معنی «نخستین استراحتگاه» است. بر پایه نوشته‌های انجیل نوح پس از فرونشستن جوشش طوفان در کوهستان آرارات فرود آمده بود. بدان سبب نخجوان با گویش ارمنی بدین نام نامیده شد. البته این نام در دوران باستان به این شکل نیامده است و هنریش معتقد است این نام دگرگون شده Nakhchivan به Naxčavan است که از کلمه Naxč و پسوند avan که در ارمنی به معنی شهر است پدید آمده است. نخجوان نیز در جغرافیای بطلمیوس و توسط دیگر نویسندگان کلاسیک به عنوان Naxuana ذکر شده بود.

نخجوان را در سده‌های نخست میلادی «آپوواتریون» می‌نامیدند که به معنی «استراحتگاه وکاروانسرای» است. در سده دوم میلادی، نخجوان را بنام «ناکساوانا» NAXOUANA نامیدند.

جغرافیای نخجوان

نخجوان در ترکیب کشور آذربایجان یک جمهوری خودمختار است که پیوستگی ارضی و جغرافیایی با پیکره اصلی خاک جمهوری آذربایجان ندارد. این جمهوری خودمختار از جنوب و شمال غربی با جمهوری اسلامی ایران و جمهوری ترکیه و از شمال و شمال شرقی به جمهوری ارمنستان محدود شده و با جمهوری اسلامی ایران ۱۶۳ کیلومتر مرز مشترک دارد. خطوط مرزی نخجوان با جمهوری اسلامی ایران طی معاهده ترکمنچای مشخص شده‌است و مرزهای این کشور، جمهوری ترکیه و جمهوری ارمنستان به موجب موافقت‌نامه «قارص» مشخص گردیده‌است.

جمهوری خودمختار نخجوان با مساحت ۵۵۰۰ کیلومتر مربع دارای سرزمینی پست است. مرتفع‌ترین قله این جمهوری خودمختار حدود ۳۹۰۴ متر ارتفاع دارد که به نام «قاپی جیق» معروف است.

این جمهوری دارای یک شهر مرکزی «نخجوان» و هشت بخش مرکزی است که عبارتند از:

1. بابک
2. جلفا
3. کنگرلی
4. نخجوان
5. اردوباد
6. سدرک
7. شاه‌بوز
8. شرور

روده

در این جمهوری خودمختار حدود ۴۰۰ رودخانه بزرگ و کوچک وجود دارد که رود «ارس» از جمله آنهاست، بعد از رود ارس مهم‌ترین رودهای نخجوان عبارت‌اند از: «آرپاچائی، نخجوان چائی، الینجه چائی وگیلان چائی»

 

رودخانه ارس

رود ارس در مرز میان جمهوری اسلامی ایران و جمهوری خودمختار نخجوان قرار دارد، بزرگ‌ترین شاخه رودکر است. طول این رود ۱۰۷۲ کیلومتر و حوزه آن ۱۰۲۰۰ کیلومتر مربع است. ارس از دامنه‌های کوه بیسؤل Bingöl در ترکیه سرچشمه می‌گیرد، بعد از پیوستن رودخانه آخوریان دردشت «آغری‌داغ» جریان می‌یابد و در این جا به شاخه‌هایی تقسیم می‌شود.

شاخه‌های اصلی عبارت‌اند از:

بر پایه سرشماری سال ۲۰۰۹ جمعیت نخجوان بالغ بر ۳۹۸٬۰۰۰ بود. در سال ۱۹۹۹ حدوداً ۹۹٪ جمعیت ترک آذربایجانی بودند همراه با ۰٫۱۵٪ روس و ۰٫۶٪ کرد.

ساختار سیاسی

مرکز تصمیم‌گیری این جمهوری خودمختار «مجلس عالی» آن است اما درتصمیمات مهم حیاتی و سیاسی بویژه در مسائل خارجی تابع باکو است. رییس مجلس عالی که شخص اول سیاسی نخجوان است، در مسائل کلی و سیاست خارجی با باکو هماهنگی می‌کند.

ارگانها ومراکز قانون‌گذاری واجرایی جمهوری خودمختار نخجوان عبارت‌اند از:

• ۱ ـ مجلس قانون گذاری با ۱۱۰ عضو
• ۲ ـ قوه اجراییه با ترکیب وزراء
• ۳ ـ دادگاه عالی:
• الف) دادستانی
• ب) دادگاه اقتصادی

همچنین این جمهوری دارای پارلمانی متشکل از ۴۵ نماینده‌است که به جز امور مربوط به سیاست خارجی و دفاع، تعیین مسؤولین اجرایی جمهوری را به عهده دارد.

بر اساس قانون اساسی جمهوری آذربایجان، رییس پارلمان جمهوری معاون رییس مجلس ملی جمهوری آذربایجان نیز هست.

در ماده ۱۶۳ قانون اساسی، در مورد جمهوری خودمختار نخجوان می‌خوانیم:

«جمهوری خودمختار نخجوان حکومت خودمختار درترکیب جمهوری جمهوری آذربایجان است»

و در ماده ۱۶۴ در مورد حاکمیت در جمهوری خودمختار نخجوان می‌خوانیم:

«قوه مقننه در جمهوری خودمختار نخجوان مجلس عالی، قوه مجریه هیأت وزراء و قوه مقننه دادگاه‌های جمهوری خودمختار نخجوان است»

نمایندگان مجلس عالی نخجوان بمدت ۵ سال انتخاب می‌شوند. رییس این مجلس، شخص اول جمهوری خودمختار نخجوان است. یکی از وظایف این مجلس تصویب قانون اساسی جمهوری خودمختار نخجوان است. به شرطی که با قانون اساسی و سایر قوانین جمهوری آذربایجان در تضاد نباشد:

در ۱۸ آوریل ۱۹۲۶ میلادی کلیه مردم نخجوان به این نوع حکومت و قانون‌گذاری و نحوه اداره جمهوری خودمختار رأی مثبت دادند.

درسالهای ۱۹۳۷ و ۱۹۷۸ میلادی مردم با نگرشی جدید در قانون اساسی دوباره به نوع حکومت قبلی رأی اعتماد دادند وسرانجام در ۱۷نوامبر سال ۱۹۹۱ میلادی جمهوری خودمختار نخجوان با تغییرات کلی در قانون اساسی داد. قانون‌های سوسیالیستی قبل را تا اندازه‌ای حذف و نام آن را جمهوری سوسیالیستی نخجوان به جمهوری خودمختار نخجوان تغییر کرد.

اوضاع اقتصادی

بعد از جنگ جمهوری ارمنستان وجمهوری آذربایجان و اشغال اراضی این کشور، صنایع رشد قابل ملاحظه‌ای نداشت و با بسته شدن راه ارتباطی جمهوری خودمختار نخجوان با جمهوری آذربایجان درزمان شروع جنگ، این جمهوری در وضع بحرانی خاصی قرار گرفت. صنایع متحمل خسارت سنگینی شدند و روند صادرات به میزان چشمگیری کاهش یافت. ولی طی سالیان اخیر میزان توسعه و پیشرفت‌ها به عینه قابل مشاهده می‌باشد که در این راه می‌توان به نقش کشور ترکیه و ایران اشاره کرد. ساخت کارخانه‌های کوچک، نیروگاه برق، فرودگاه زیبا و بین‌المللی این جمهوری نشان از توسعه و تکامل ان دارد. از نظر رفاهی نیز وجود چندین بیمارستان مدرن باعث شده تا مسافرین کمتری از بابت درمان وارد ایران شوند از جمله می‌توان به چند کلینیک دندانپژشکی / قلب که با مشارکت متخصصین ایرانی و ترک در حال حاضر به ارائه خدمات به مردم این جمهوری می‌باشند

آموزش و فرهنگ

در سال ۱۹۸۳ میلادی شمار واحدهای آموزشی جمهوری خودمختار نخجوان به ۲۰۶ واحد رسید که ۶۱ هزار نفر در آن به تحصیل مشغول بودند. در حال حاضر تقریباً ۲۱۸ واحد آموزشی در این جمهوری خودمختار وجود دارد که تعداد ۶۳۱۷۰ نفر مشغول به تحصیل هستند.

از سال ۱۹۷۰ میلادی به بعد آموزشگاه‌های شبانه‌روزی، تحصیل غیر حضوری، کودکستان، مهدکودک، مراکز آموزشی تربیتی، انیستیتوها، مراکز تعلیم حرفه و شغل و خانه‌های هنر و دیگر مراکز آموزشی دایر شد و درحال حاضر تقریباً ۷۸۷۷ معلم ومدرس مشغول تدریس هستند.

از سال ۱۹۶۷ میلادی تربیت مدرس شاخه‌ای از دانشگاه تربیت معلم جمهوری آذربایجان در جمهوری خودمختار نخجوان احداث شد. و در سال ۱۹۷۲ میلادی تربیت مدرس از دانشگاه حالت رسمی به خود گرفت و مستقل شد و در سال ۱۹۹۰ میلادی به دانشگاه دولتی نخجوان تغییر نام داد.

در این جمهوری خودمختار تقریباً ۲۷۰ کلوپ، ۲۸۳ کتابخانه و ۲۰۰ مرکز پخش فیلم وجود دارد. روزنامه اولین روزنامه این جمهوری است.

رادیو جمهوری خودمختار نخجوان از سال ۱۹۳۱ میلادی فعالیت خود را شروع کرد و از سال ۱۹۶۵ میلادی نیز فعالیت تلویزیون آغاز شد.

در این جمهوری خودمختار آمفی‌تئاتر ملی، موسیقی ملی وسنتی، ، آوازه‌های محلی وموزه‌های تاریخی و ادبیات فعال هستند، ازجمله موزه‌های جمهوری خودمختار نخجوان می‌توان به ، تاریخ، اردوباد.... اشاره داشت.

الفبا و خط رایج در این جمهوری خودمختار تا سال ۱۹۲۹ میلادی خط و الفبای عربی-فارسی بود. در این سال خط مردم به خط و الفبای لاتین تغییر یافت و تا سال ۱۹۳۹ میلادی از آن استفاده شد. در سال ۱۹۳۹ میلادی با اعمال سیاست‌های استالین دریکسان سازی خط در اتحاد جماهیر شوروی سابق خط و الفبای مردم نیز با مختصر تفاوت به الفبای سیریلیک تغییر پیدا نمود و تا سال ۱۹۹۱ میلادی به‌عنوان خط رسمی این جمهوری خودمختار بکارگرفته شد. در سال ۱۹۹۲ میلادی پارلمان جمهوری آذربایجان خط رسمی این جمهوری را خط لاتین و زبان آن را که قبلاً آذربایجانی نامیده می‌شد به زبان ترکی آذربایجانی تغییر داد.

مختصات: ۴۰°۳۰′۲۴″ شمالی ۴۶°۴۹′۳۰″ شرقی / ۴۰.۵۰۶۶۷° شمالی ۴۶.۸۲۵۰۰° شرقی / 40.50667; 46.82500

نفتالان شهری در جمهوری آذربایجان است که ناحیه گورانبوی آن را احاطه کرده است.ارامنه ناحیه گورانبوی را شاهومیان می‌خوانند و ادعا دارند که این ناحیه متعلق به منطقه ناگورنو قره باغ است. نفتالان در زبان ترکی آذربایجانی به معنای خریدار نفت است. نفتالان مرکز تأسیسات منحصربه‌فرد نفتی است. نفت این منطقه نفت خام سنگینی است که بر خلاف نفت دریای خزر مناسب صادرات نیست. به جهت مواد خاصی که در این نفت وجود دارد برای درمان بیماری پوستی پسوریازیس مورد استفاده قرار می‌گیرد.