لیلا بدیربیلی
نام اصلی	لیلا آغالار قیزی بدیربیلی (جوانشیروا)
زمینه فعالیت	بازیگر
ملیت	آذربایجانی
تولد	۸ ژانویه ۱۹۲۰ باکو
والدین	۲۳ نوامبر ۱۹۹۹
مرگ	باکو
صفحه در وب‌گاه IMDb

لیلا آغالار قیزی بدیربیلی (جوانشیروا) (به ترکی آذربایجانی: Leyla Ağalar qızı Bədirbəyli (Cavanşirova)) (۸ ژانویه ۱۹۲۰، باکو - ۲۳ نوامبر ۱۹۹۹، باکو) بازیگر آذربایجانی بود.

اولین بار با بازی نقش زهره در تئاتر محبت نوشته ابراهیمف فعالیت حرفه‌ای خود را آغاز کرد. وی در فیلم آرشین مال آلان (۱۹۴۵) نقش گلچهره را ایفا کرده است.

جوایز

• هنرمند خلق آذربایجان (۱۹۵۹)
• جایزه ممتاز دولتی اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی (۱۹۴۶)
• جایزه ممتاز دولتی جمهوری سوسیالیستی شورایی آذربایجان (۱۹۷۲)

نقش‌ها

تئاتر

• دزدمونا (اوتللو، شکسپیر)
• نرمینه (چشم‌پزشک، ی. سفرلی)
• سولماز (عروس آتش، ج. جبارلی)
• لیزا (جسد زنده، لئو تولستوی)
• فخرنده (ماهنی در کوه‌ها ماند، ی. افندیف )

سینما

• ننه (عاصف، واصف، آغاصف)
• طوبی خانم (صبوحی)
• زن دهاتی (اسب‌ها را افسار بزنید)
• معلم (آیسان)
• گلچهره (آرشین مال آلان)
• Tutu Bikə (فتحعلی خان)
• نگار (کوراوغلی)
• زرنگار (کور دیوانه)
• تافته (سویل)
• بلقیس (دیدوبازدید)
• خالده (دل بزرگ او)

پانویس‌ها

منابع

 

آستارا Astara
—  شهرستان  —
کشور	جمهوری آذربایجان
ناحیه اقتصادی	لنکران-آستارا
فرمانداری
- -	طالع قراشوف
مساحت
- جمعاً	۶۱۶٫۴ کیلومترمربع
جمعیت
- کل	۸۹٬۴۸۶
- تراکم	۱۴۵٫۲/کیلومترمربع
کد پستی	AZ۰۷۰۰
پیش‌شماره تلفن	۱۹۵
شماره پلاک ماشین	۰۷

آستارا شهرستانی در جنوب شرقی جمهوری آذربایجان است با مرکزی به همین نام. کلمه آستارا در واقع از عبارت تالشی آسته‌رو، هوسته روو به معنی آهسته‌رو است.

موقعیت جغرافیایی

آستارا شهری بندری و خوش منظر در کنار دریای خزر و در مرز با ایران است. در آن سوی مرز، شهر آستارای استان گیلان در ایران قرار دارد. رود آستارا چای بخش ایران و جمهوری آذربایجان را از هم جدا می‌کند. هنگامی که از شمال و از سمت لنکران به بخش آستارا نزدیک می‌شوید، سماوری بزرگ در کنار جاده قرار دارد. شهر آستارا بین دریا و کوه‌های توالش قرار گرفته و ساحل شنی دارد. کشتزارهای برنج در این ناحیه خودنمایی می‌کنند.

جدایی از ایران

آستارا تا سال (۱۸۱۳) بخشی از ایران بود و در آن سال برپایه عهدنامه ترکمن‌چای از خاک ایران جدا گشت.در سال ۱۲۲۸ق. آستارا به موجب عهدنامه گلستان که میان دولت ایران و روسیه منعقد شد به دو قسمت تقسیم گردید و با تعیین رودخانه آستارا چای به عنوان خط مرزی، مناطق وسیع شمالی این رودخانه به دولت روسیه واگذار گردید و با این ترتیب قسمتی از این شهر که شهر قدیمی آستارا و مسکونی بوده متعلق به ایران گردیده و دشت‌های شمالی که تقریباً غیر مسکونی ولی از نظر کشاورزی بسیار با ارزش بود در اختیار آن دولت قرار گرفت.

اقتصاد

آستارا مرکز مهم ترابری و گمرکی بین ایران و جمهوری آذربایجان محسوب می‌شود. همچنین خط لوله گازرسانی ایران که از گچساران می‌آید، از آستارا وارد خاک جمهوری آذربایجان می‌شود.

مردم

اکثر مردم آستارا آذری هستند و به زبان ترکی سخن می‌گویند. مردم آستارا مسلمان‌اند و مذهب آنها شیعه است.

پیوند به بیرون

• تلاش مردم آستارا برای سفر به ایران برای خرید نوروزی (۱۳۹۰ خورشیدی).

مختصات: شرقی′۳۰°۴۵ شمالی′۲۰°۳۹ / ۴۵٫۵غرب ۳۹٫۳۳۳جنوب / -۴۵٫۵;-۳۹٫۳۳۳ (نقشه)
 

Naxçıvan Muxtar Respublikası نخجوان
پایتخت		شهر نخجوان
زبان رسمی		ترکی آذربایجانی
نوع حکومت		جمهوری خودمختار
نام حاکمان  رییس مجلس		وصیف تابایوف
مساحت
-	مساحت	۵٬۳۶۳کیلومتر مربع
جمعیت
-	تخمین جمعیت (۲۰۱۱)	۴۱۰٬۱۰۰
-	تراکم جمعیت	۷۵.۰۳‎/km۲‏
شاخص توسعه انسانی (۲۰۱۰)		۰.۸۰۷ (▲ خیلی زیاد)
واحد پول		منات آذربایجان (AZN)
منطقه زمانی		EET
-	تابستانی (DST)	EEST (ساعت جهانی)

جمهوری خودمختار نخجوان بخشی از جمهوری آذربایجان است که مرکز آن شهر نخجوان است. شهر نخجوان ۱۲ کیلومتر مربع وسعت دارد و کل جمهوری از ۸ شهر، ۸ شهرستان و در حدود ۲۰۳ روستا تشکیل شده‌است.

در ۹ فوریه سال ۱۹۲۴ میلادی نخجوان به صورت جمهوری خودمختار تأسیس شد.

این جمهوری خودمختار در جنوب قفقاز و شمال رود ارس واقع شده و از شمال و مـشرق مــحدود بــه جــمهوری ارمنستان از جنوب محدود بــه ایران و از غرب محدود به ترکیه است.

طول مرزهای این جمهوری با «جمهوری ارمنستان» ۲۲۴ کیلومتر، «جمهوری اسلامی ایران» ۱۶۳ کیلومتر و «جمهوری ترکیه» ۱۲ کیلومتر است. مساحت این جمهوری خودمختار ۵۵۰۰ کیلومتر و شمار اهالی آن در سال ۱۹۸۳ میلادی بالغ بر ۲۵۷۴۰۰ نفر و در سال ۲۰۰۱ میلادی تقریباً بالغ بر ۴۰۰ هزار نفر تخمین زده شده‌است.

تاریخ نخجوان

این کشور در سده‌های ۹ و ۸ پیش از میلاد زیر سلطه دولت «اورارتو» قرارگرفت. در زمان پادشاهی «منوئه» (۸۱۰-۷۷۸ پیش از میلاد مسیح) لشکریان «اورارتو» با گذشتن از رود ارس به سوی شمال و جلگه ایروان تاختند. و قسمت‌هایی از این سرزمین را به تصرف خود در آوردند. «منوئه» برای حفظ نواحی تسخیر شده، در ساحل راست شمالی رود ارس نزدیک روستایی که اکنون به نام ترکی «داش‌بورون» معروف است مرکز اداری تأسیس کرد، و آن را «منوآهینیلی» MENUAHINILI نامید.

در سده هفتم پیش از میلاد بخشی از اراضی تابع دولتهای «ماننا» و ماد بود. ولی در سده هشتم پیش از میلاد بخشی از شاهنشاهی (امپراتوری) هخامنشیان شد. از آن پس فرمانروایان ارمنی از دودمان یرواندی بر نخجوان حکم راندند. و این کار با موافقت کوروش بزرگ پادشاه هخامنشی صورت گرفت.

بعد از «یرواندیان» دودمان «ارتاشیان» و سپس اشکانیان بر نخجوان حکم‌فرامایی کردند و نخجوان بخشی از سرزمین اتورپاتکان شد. بعدها این سرزمین به دو گروه از «ناخارارهای» ارمنی تعلق یافت. شمال آن در اختیار دودمان «سیونی» و جنوب آن زیر فرمان دودمان «آرتسرونی» قرار گرفت.

در سده سوم میلادی نخجوان به همراه بخش شرقی قفقاز (آلبانیای قفقاز) تابع دولت ساسانی بود، و شاهان ساسانی مرزبانانی بر این سرزمین می‌گماردند. در پیکارهای میان دولتهای ایران و روم و بعدها ایران و بیزانس، نخجوان بارها مورد تاخت وتاز قرار گرفت در این سرزمین آتشکده‌های متعددی وجود داشته‌است. و در این حین کلیساهایی نیز درآن منطقه بناگردید. از آثار بجای مانده از آن زمان می‌توان دریافت که زرتشتیان و مسیحیان درکنار یکدیگر زندگی می‌کردند.

 

نشان رسمی ۱۸۴۳

این جمهوری خودمختار براساس معاهده ترکمنچای در سال ۱۸۱۸ میلادی از ایران، و در سال ۱۹۱۸ میلادی توسط ارمنی‌ها از خاک جمهوری آذربایجان جدا گردید اما با اعلام خودمختاری در ترکیب جمهوری آذربایجان قرار گرفته‌است. بعد از فروپاشی شوروی و آغاز جنگ ارمنستان و آذربایجان، ارتباط زمینی نخجوان با باکو قطع شد.

آئین مسیحیت در سده چهارم میلادی توسط «گریگور» مشهور، و تیرداد سوم یا تیرداد بزرگ، شاه ارمنستان، رواج یافت. از این به بعد آئین زرتشت در معرض نابودی قرار گرفت.

در سده‌های ۵ و ۶ میلادی یکی از مناطق مرزبان نشین ساسانی، نخجوان بود. اواخر سده ۶ میلادی بخشی از نخجوان، از جمله ناحیه «سیونیک» ضمیمه خاک «آتورپادکان» شد. از قرن ۴ تا ۱۱ میلادی کرسی اسقفی «اساقفه» وابسته به دودمان مرادابتونی «مردبد» در نخجوان قرار داشت. سده ۴ میلادی هزاران ارمنی و یهودی «نخجوان، به ویژه شهر مرکزی آن سکنی داشتند. درنیمه نخست سده ۶ میلادی درنخجوان مرکز ضرب سکه‌های ساسانی دایر شد. درعهد جنگهای «ایران» و «بیزانس» درسال ۶۲۵ میلادی هراکلیوس طی لشکرکشیهای خود شهر و بخشی از سرزمین نخجوان را ویران کرد.

در سالهای ۴۱۲-۴۱۱ هجری قمری «ترکان غز» به سرزمین «وسپوهرگان» که شامل نواحی «وان»، «اردوبار» و «نخجوان» بود، حمله بردند. بعضی تاریخ‌نگاران از وجود پیکارهایی میان ارمنیان و ترکان نخجوان در «دوین»(DVIN) خبر داده‌اند.

نخجوان در سده‌های ۱۰ و ۱۱ میلادی (۴ و ۵ هجری) از شکوفایی برخوردار بود ولی از آن پس ترکان غز به سرزمین مزبور هجوم آوردند. در سده ۱۲ میلادی (۶هجری قمری) نخجوان تابع دولت «ایلدگزها» بود. در شهر نخجوان کلیساها، مساجد و کاروانسراهای متعددی وجود داشت که بسیاری از آنها توسط تخریب و یا به کل برچیده شده‌اند. سال ۱۲۲۱ میلادی (۶۱۸ هجری قمری) مغولان به نخجوان حمله بردند. در سال ۱۲۲۵ میلادی، ۶۲۲ هجری قمری «جلال‌الدین محمدخوارزمشاه» بر نخجوان حکم راند.

در سده‌های ۱۱ و ۱۲ هجری (۱۶ و ۱۷ میلادی) و دوران جنگهای ایران و عثمانی، اراضی نخجوان بارها به میدان جنگ سپاهان دو کشور تبدیل شد.

در قرن ۱۱ هجری (سال ۱۰۱۲ هجری قمری)، ۱۶۰۳ میلادی شاه عباس برای بازپس گرفتن ولایات شمال غربی ایران از دولت عثمانی به آذربایجان لشکر کشید. شاه عباس با روش خاصی که در جنگها داشت توانست بخش بزرگی از آذربایجان، قره‌باغ، ارمنستان ونخجوان را از ترکان بازپس گیرد. در سال ۱۱۳۷ هجری قمری پایان عصر صفویان حاکم بر نخجوان کلید خورد و ولایت به پسر عسگرشاه طهماسب تسلیم شد. در پیکاری که میان نادرشاه افشار و «تیمورپاشا» درگرفت، سردار ترک شکست خورده این شکست سبب شد که «علی‌پاشا» طی نامه‌ای متذکر گردد که آماده‌است «قلعه نخجوان» را رها کند و به قسطنطنیه باز گردد.

در دوران جنگهای ایران وروس (۱۸۲۶ـ۱۸۲۸میلادی)، نخجوان از سوی ارتش روسیه تزاری اشغال شد و طبق معاهده ترکمنچای اراضی این سرزمین به تصرف دولت روسیه درآمد. در سال ۱۸۴۱ میلادی «قرن ۱۹ میلادی» نخجوان تابع حکومت گرجستان و در سال ۱۸۴۶ میلادی تابع حکومت ایروان «ارمنستان» شد. و درسال ۱۹۱۸ میلادی نخجوان تحت اشغال نیروهای ترک قرار گرفت.

بعد از شکست عثمانی‌ها در جنگ جهانی اول، ترکیه جمهوری ارس را در این ناحیه تشکیل داد. این جمهوری تا ژانویه سال ۱۹۱۹ میلادی که نیروهای انگلیسی نخجوان را اشغال کردند وجود داشت. پس از آن، در نخجوان تشکیلات جدیدی در شکل فرمانداری نظامی تحت قیومت انگلیس به وجود آمد، ویک داشناک ریاست حکومت نخجوان را به عهده گرفت. انگلیسی‌ها سرانجام از روس‌های بلشویک در قفقاز شکست خورده و از نخجوان و قفقاز عقب‌نشینی کردند.

در ۲۸ ژوئیه سال ۱۹۲۱ میلادی سه ماه پس از تأسیس دولت شوروی سوسیالیستی، نخجوان نیز به صورت یک جمهوری شوروی سوسیالیستی تأسیس شد. و در تاریخ ۹ فوریه سال ۱۹۲۴ میلادی نخجوان به صورت جمهوری خودمختار وجزئی از جمهوری شوروی سوسیالیستی آذربایجان درآمد و نخستین قانون اساسی آن درسال ۱۹۲۶ میلادی به تصویب رسید.

ریشه نام نخجوان

در گویش‌های مختلف به نخجوان، «ناخ جوان»، «ناخ جاوان»، «ناخ ایجه‌وان»، «ناخ‌ایجاوان» هم گفته شده‌است که بر پایه نظر زبان شناس قرن نوزدهم جان هنریش این نام از «ناخ‌ناگان ایجه وان»در زبان ارمنی گرفته شده‌ است و به معنی «نخستین استراحتگاه» است. بر پایه نوشته های انجیل نوح پس از فرو نشستن جوشش طوفان در کوهستان آرارات فرود آمده بود. بدان سبب نخجوان با گویش ارمنی بدین نام نامیده شد.البته این نام در دوران باستان به این شکل نیامده است و هنریش معتقد است این نام دگرگون شده Nakhchivan به Naxčavan است که از کلمه Naxč و پسوند avan که در ارمنی به معنی شهر است پدید آمده است. نخجوان نیز در جغرافیای بطلمیوس و توسط دیگر نویسندگان کلاسیک به عنوان Naxuana ذکر شده بود.

نخجوان را در سده‌های نخست میلادی «آپوواتریون» می‌نامیدند که به معنی «استراحتگاه وکاروانسرای» است. در سده دوم میلادی، نخجوان را بنام «ناکساوانا» NAXOUANA نامیدند.

جغرافیای نخجوان

نخجوان در ترکیب کشور آذربایجان یک جمهوری خودمختار است که پیوستگی ارضی و جغرافیایی با پیکره اصلی خاک جمهوری آذربایجان ندارد. این جمهوری خودمختار از جنوب و شمال غربی با جمهوری اسلامی ایران و جمهوری ترکیه و از شمال و شمال شرقی به جمهوری ارمنستان محدود شده و با جمهوری اسلامی ایران ۱۶۳ کیلومتر مرز مشترک دارد. خطوط مرزی نخجوان با جمهوری اسلامی ایران طی معاهده ترکمنچای مشخص شده‌است و مرزهای این کشور، جمهوری ترکیه و جمهوری ارمنستان به موجب موافقت‌نامه «قارص» مشخص گردیده‌است.

جمهوری خودمختار نخجوان با مساحت ۵۵۰۰ کیلومتر مربع دارای سرزمینی پست است. مرتفع‌ترین قلعه این جمهوری خودمختار حدود ۳۹۰۴ متر ارتفاع دارد که به نام «قاپی جیق» معروف است.

این جمهوری دارای یک شهر مرکزی «نخجوان» و هشت بخش مرکزی است که عبارتند از :

1. بابک
2. جلفا
3. کنگرلی
4. نخجوان
5. اردوباد
6. سدرک
7. شاه‌بوز
8. شرور

رودها

در این جمهوری خودمختار حدود ۴۰۰ رودخانه بزرگ و کوچک وجود دارد که رود «ارس» از جمله آنهاست، بعد از رود ارس مهم‌ترین رودهای نخجوان عبارت‌اند از: «آرپاچائی، نخجوان چائی، الینجه چائی وگیلان چائی»

رود ارس در مرز میان جمهوری اسلامی ایران و جمهوری خودمختار نخجوان قرار دارد، بزرگ‌ترین شاخه رودکر است. طول این رود ۱۰۷۲ کیلومتر و حوزه آن ۱۰۲۰۰ کیلومتر مربع است. ارس از دامنه‌های کوه بیسؤل Bingöl در ترکیه سرچشمه می‌گیرد، بعد از پیوستن رودخانه آخوریان دردشت «آغری‌داغ» جریان می‌یابد و در این جا به شاخه‌هایی تقسیم می‌شود.

شاخه‌های اصلی عبارت‌اند از: آخوریان، رازدان، آرپاچای، ووروتان، قوتورچای و قره سو.

این رود سالانه ۶/۷ کیلومتر مکعب آب و ۱۶ میلیون تن رسوبات را حمل می‌کند.

آب و هوا

منطقه خودمختار نخجوان در ارتفاع ۷۰۰ تا ۱۰۰۰ متری، دارای آب و هوای قاره‌ای خشک، با زمستانی سرد وخشک و تابستانی گرم است. مناطق جنگلهای کوهستانی آب و هوای نیمه معتدل دارند.

میزان بارندگی درنواحی مختلف جمهوری خودمختار نخجوان ۲۰۰ الی ۳۰۰ میلی‌متر و در کوهپایه‌ها وارتفاعات کم ۳۰۰ تا ۹۰۰ میلیمتر است.

جمعیت

بر پایه سرشماری سال ۲۰۰۹ جمعیت نخجوان بالغ بر ۳۹۸٬۰۰۰ بود. در سال ۱۹۹۹ حدودا ۹۹٪ جمعیت ترک آذربایجانی بودند همراه با ۰٫۱۵٪ روس و ۰٫۶٪ کرد.

ساختار سیاسی

مرکز تصمیم‌گیری این جمهوری خودمختار «مجلس عالی» آن است اما درتصمیمات مهم حیاتی و سیاسی بویژه در مسائل خارجی تابع باکو است. رییس مجلس عالی که شخص اول سیاسی نخجوان است، در مسائل کلی و سیاست خارجی با باکو هماهنگی می‌کند.

ارگانها ومراکز قانون‌گذاری واجرایی جمهوری خودمختار نخجوان عبارت‌اند از:

• ۱ ـ مجلس قانون گذاری با ۱۱۰ عضو
• ۲ ـ قوه اجراییه با ترکیب وزراء
• ۳ ـ دادگاه عالی:

• الف) دادستانی
• ب) دادگاه اقتصادی

همچنین این جمهوری دارای پارلمانی متشکل از ۴۵ نماینده‌است که به جز امور مربوط به سیاست خارجی و دفاع، تعیین مسؤولین اجرایی جمهوری را به عهده دارد.

بر اساس قانون اساسی جمهوری آذربایجان، رییس پارلمان جمهوری معاون رییس مجلس ملی جمهوری آذربایجان نیز هست.

در ماده ۱۶۳ قانون اساسی، در مورد جمهوری خودمختار نخجوان می‌خوانیم:

«جمهوری خودمختار نخجوان حکومت خودمختار درترکیب جمهوری آذربایجان است»

و در ماده ۱۶۴ در مورد حاکمیت در جمهوری خودمختار نخجوان می‌خوانیم:

«قوه مقننه در جمهوری خودمختار نخجوان مجلس عالی، قوه مجریه هیأت وزراء و قوه مقننه دادگاه‌های جمهوری خودمختار نخجوان است»

نمایندگان مجلس عالی نخجوان بمدت ۵ سال انتخاب می‌شوند. رییس این مجلس، شخص اول جمهوری خودمختار نخجوان است. یکی از وظایف این مجلس تصویب قانون اساسی جمهوری خودمختار نخجوان است. به شرطی که با قانون اساسی و سایر قوانین جمهوری آذربایجان در تضاد نباشد:

در ۱۸ آوریل ۱۹۲۶ میلادی کلیه مردم نخجوان به این نوع حکومت و قانون‌گذاری و نحوه اداره جمهوری خودمختار رأی مثبت دادند.

درسالهای ۱۹۳۷ و ۱۹۷۸ میلادی مردم با نگرشی جدید در قانون اساسی دوباره به نوع حکومت قبلی رأی اعتماد دادند وسرانجام در ۱۷نوامبر سال ۱۹۹۱ میلادی جمهوری خودمختار نخجوان با تغییرات کلی در قانون اساسی داد. قانون‌های سوسیالیستی قبل را تا اندازه‌ای حذف و نام آن را جمهوری سوسیالیستی نخجوان به جمهوری خودمختار نخجوان تغییر کرد.

اوضاع اقتصادي

بعد از جنگ جمهوری ارمنستان وجمهوری آذربایجان و اشغال اراضی این کشور، صنایع رشد قابل ملاحظه‌ای نداشت و با بسته شدن راه ارتباطی جمهوری خودمختار نخجوان با جمهوری آذربایجان درزمان شروع جنگ، این جمهوری در وضع بحرانی خاصی قرار گرفت. صنایع متحمل خسارت سنگینی شدند و روند صادرات به میزان چشمگیری کاهش یافت.ولی طی سالیان اخیر میزان توسعه و پیشرفت اه به عینه قابل مشاهده می‌باشد که در این راه می‌توان به نقش کشور ترکیه و ایران اشاره کرد. ساخت کارخانه‌های کوچک، نیروگاه برق، فرودگاه زیبا و بین الملیی این جمهوری نشان از توسعه و تکامل ان دارد. از نظر رفاهی نیز وجود چندین بیمارستان مدرن باعث شده تا مسافرین کمتری از بابت درمان وارد ایران شوند از جمله می‌توان به چند کلینیک دندانپژشکی / قلب که با مشارکت متخصصین ایرانی و ترک در حال حاضر به ارائه خدمات به مردم این جمهوری می‌باشند

آموزش و فرهنگ

در سال ۱۹۸۳ میلادی شمار واحدهای آموزشی جمهوری خودمختار نخجوان به ۲۰۶ واحد رسید که ۶۱ هزار نفر در آن به تحصیل مشغول بودند. در حال حاضر تقریباً ۲۱۸ واحد آموزشی در این جمهوری خودمختار وجود دارد که تعداد ۶۳۱۷۰ نفر مشغول به تحصیل هستند.

از سال ۱۹۷۰ میلادی به بعد آموزشگاه‌های شبانه‌روزی، تحصیل غیر حضوری، کودکستان، مهدکودک، مراکز آموزشی تربیتی، انیستیتوها، مراکز تعلیم حرفه و شغل و خانه‌های هنر و دیگر مراکز آموزشی دایر شد و درحال حاضر تقریباً ۷۸۷۷ معلم ومدرس مشغول تدریس هستند.

از سال ۱۹۶۷ میلادی تربیت مدرس شاخه‌ای از دانشگاه تربیت معلم جمهوری آذربایجان در جمهوری خودمختار نخجوان احداث شد. و در سال ۱۹۷۲ میلادی تربیت مدرس از دانشگاه حالت رسمی به خود گرفت و مستقل شد و در سال ۱۹۹۰ میلادی به دانشگاه ملی جمهوری خودمختار نخجوان تغییر نام داد.

در این جمهوری خودمختار تقریباً ۲۷۰ کلوپ، ۲۸۳ کتابخانه و ۲۰۰ مرکز پخش فیلم وجود دارد. روزنامه دروازه «شرق» اولین روزنامه این جمهوری است.

رادیو جمهوری خودمختار نخجوان از سال ۱۹۳۱ میلادی فعالیت خود را شروع کرد و از سال ۱۹۶۵ میلادی نیز فعالیت تلویزیون آغاز شد.