رودخانهٔ آذرشهر.

رودخانهٔ آذرشهر اصلی‌ترین رودخانهٔ شهرستان آذرشهر در استان آذربایجان شرقی می‌باشد. از نام‌های دیگر این رودخانه می‌توان به «نوشین‌چای» و «سیل‌چای» اشاره کرد. این رودخانه پس از بهم پیوستن دو رود گنبر چایی و آلاکوزه چایی در نزدیکی روستای گواهیر بدین نام نامیده میشود.

ممقان   شرقی‌۴۶°۰۰′ شمالی‌۳۸°۰۰′ / °۴۶٫۰۰شرقی °۳۸٫۰۰شمالی / ۴۶٫۰۰;۳۸٫۰۰
اطلاعات کلی
کشور	ایران
استان	آذربایجان شرقی
شهرستان	آذرشهر
بخش	ممقان
نام(های) دیگر	ماماغان
سال شهرشدن	۱۳1۴ خورشیدی
مردم
جمعیت
زبان‌ گفتاری	ترکی آذربایجانی
مذهب	شیعه
جغرافیای طبیعی
ارتفاع از سطح دریا	۱۳۶۴ متر
اطلاعات شهری
ره‌آورد	سویا و نخودچی
پیش‌شماره تلفنی
وبگاه
تابلوی خوش‌آمد به شهر
به ممقان نگين صنعت آذربايجان خوش آمديد

ممقان یکی از شهرهای استان آذربایجان شرقی است که در بخش ممقان شهرستان آذرشهر واقع شده‌است. جمعیت این شهر در سال ۱۳۸۵ خورشیدی بالغ بر ۱۲۶۰۰ نفر بوده‌است که از این جهت شانزدهمین شهر پرجمعیت استان محسوب می‌گردد. تاریخ بنیاد ممقان دقیقاً معلوم نیست؛ ولی قدمت زاویهٔ «باباجابر» -که قدیمی‌ترین اثر تاریخی این شهر محسوب می‌گردد- به سدهٔ هفتم هجری می‌رسد. از آثار تاریخی ممقان می‌توان به «آرامگاه پیرحیران»، «مسجد حاجی‌یعقوب» و «بیجووور» اشاره کرد. «آشاقی کوچه»، «امشج»، «یوخاری محله» و «مزیدلو» از مهم‌ترین محله‌های این شهر به‌شمار می‌روند.

مردم

هم‌اکنون بیش‌ترِ مردم ممقان به پخت و فراوری نخود مشغول هستند و جو، خربزه، زردآلو، گندم، نخودچی و هندوانه, گردو بادام و سایر محصولات کشاورزی از عمده‌ترین محصولات کشاورزی این شهر محسوب می‌شوند. همچنین «سوزن‌دوزی»، «جاروبافی» و «قالی‌بافی» نیز از مهم‌ترین صنایع دستی این شهر به شمار میروند.

مشاهیر و ستاره های شهر ممقان

شیخ عبداله مامقانی، شیخ محمدحسن مامقانی،ملایوسف مامقانی،آیت‌الله افتخاری مامقانی ،مرجان ممقانی (خزانه دار شرکتbban و موسس مجله ی لاس وگاس)،دکتر وفایی ممقانی(دندانپزشک و جراح شهر منچستر)،حمید ممقانی(فارغ التحصيل در مقطع کارشناسی ارشد (ام بی ای) از دانشگاه استنفورد آمريکاومدیر فروش ایرانسل ومدیرسابق مارکتینگ منطقه غرب کالیفرنیا شرکت اپل)،: پرفسور فرخ ممقانی(مدیر و سردبیر روزنامه business strategy و مدیر و تحلیلگر در دانشگاه جرج واشنگتن آمریکا)،میر هاشم سید احمدی ممقانی(مدیرکل فعلی گمرک کیش و ناظر قبلی گمرکات استان آذربایجان شرقی )،منصور جعفری ممقانی(خواننده و آهنگساز معروف مقیم آمریکا مشهور به منصور)،مدی ممقانی(تنیسور حرفه ای عضو تیم دانش آموزی کلارادو در کشور آمریکا)،کمال خان بابایی(مالک برنج کمال ملکی)،دکتر فرید ممقانی(استاد دانشگاه محقق و دانشمندی در امر سیستمهای بسیار پیشرفته الکترونیک و شبیه سازی یا سیمولوشن در کشور آمریکا)،جهانگیر استوار ممقاني(دیرعامل و صاحب چندین کارخانه در شهر لس انجلس ایالات متحده آمریکا)،محمد تقی نیرممقانی(شاعروعارف قرن 12 و 13 هجری)،علی ممقانی(مدیرعامل و صاحب شرکت Audio Reference در کشور آلمان و از بزرگترین فروشندگان سیستمهای صوتی در آلمان)،محمود ریحانی(موسس شرکت چای محمود)،عبداله ریحانی ممقاني(سهام دار بزرگ پارس جنوبی،بزرگراه تبریز-تهران وایساکو)

اماکن مهم

از اماکن دیدنی ممقان می توان به پارک بزرگ ایرینجی (باران)،مقبره پیرحیران،حمام تاریخی وروستای متروکه تورامین اشاره کرد.

صنایع

این شهر به عنوان نگین صنعت آذربایجان شناخته می شود و صنایع بزرگی همچون ایران خودرو تبریز، ایران خودرو آذربایجان(ممقان)،شرکت بزرگ شیرین عسل،شرکت مهراصل،مادخودرو،گسترش فولاد(فولادگستر کوثر تبریز)،معدن دیاتومیت و شهرک بزرگ صنعتی شهید سلیمی ممقان(بزرگ ترین شهرک صنعتی شمال غرب ایران)در آن وجود دارد و همچنین ممقان سالانه چهل درصد نخودخام ایران را تبدیل به نخوچی کرده و با صادرات آن به کشورهای اروپایی،آمریکایی،خاورمیانه و حوزه خلیج فارس سالانه 500میلیون دلار ارز وارد ایران میکند.

وجه تسمیه

نقل‌قول‌های مختلفی دربارهٔ وجه تسمیهٔ ممقان ذکر شده‌است؛ از جمله این‌که نام واقعی این شهر «مامقان» و به‌معنای «شهر مادر غازان‌خان» بوده و بعدها به ممقان تغییر یافته‌است. عده‌ای نیز بر این عقیده‌اند که نام واقعی ممقان «مامغان» و به‌معنای «شهر مغان» بوده‌است. نقل‌قول دیگری حاکی از آن است که نام شهر در گذشته «مامگان» بوده و پس از یورش اعراب به «مامقان» و بعدها به ممقان تغییر پیدا کرده‌است. در بعضی اسناد آمده است که مغولها پس از حمله به این منطقه و مقاومت مردم این شهر، پس از فتح آن دستور دادند سینه زنان این شهر را بریدند و این مکان به سینه خونین معروف شد که با گذشت زمان تغییراتی در اسم آن صورت گرفته است.

منابع

• درگاه ملی آمار
• اطلس جغرافیایی شهرهای ایران.
• لغت‌نامهٔ دهخدا.
• فرهنگ معین، فهرست اعلام.

شرقی‌۴۵°۵۱′ شمال‌۳۷°۲۸′ / °۴۵٫۸۵شرقی °۳۷٫۴۶شمالی / ۴۵٫۸۵;۳۷٫۴۶ رودخانه آذرشهر
اطلاعات کلی
کشور	ایران
استان	آذربایجان شرقی
شهرستان	آذرشهر
بخش	حومه
نام(های) دیگر	توفارقان دهخوارقان ده نخیرجان و ...
نام(های) قدیمی	دهخوارقان
مردم
جمعیت
زبان‌ گفتاری	ترکی آذربایجانی
مذهب	شیعه
جغرافیای طبیعی
ارتفاع از سطح دریا	۱۴۶۸ متر
اطلاعات شهری
شهردار
پیش‌شماره تلفنی

آذَرْشَهْرْ (توفارقان يا دِهْخوارْقانْ) یکی از شهرهای غربی استان آذربایجان شرقی و مرکز شهرستان آذرشهر است. کوهستان سهند در سمت شرقی آذرشهر قرار گرفته و از همین روی، این شهر از آب و هوای مناسبی برخوردار گشته‌است. همچنین دریاچهٔ ارومیه در غرب آذرشهر واقع شده و دارای زمینهای مسطح درمناطق شمالغربی حوالی دریاچه ارومیه و مناطق کوهستانی در شرق و جنوب شرقی میاشد و آب و هوای این منطقه نیز در تابستان‌ها گرم می‌شود. آبیاری مزارع و باغات موجود در پیرامون آذرشهر توسط رودخانهٔ آذرشهر و نیز کانال‌های زیرزمینی، چشمه‌های طبیعی و چاه‌های عمیق صورت می‌گیرد.

نام قدیم آذرشهر «دهخوارقان» بوده که در دورهٔ پهلوی به آذرشهر تغییر پیدا کرده‌است. این شهر در ۴۵ درجه و ۸۵ دقیقهٔ طول شرقی، ۳۷ درجه و ۴۶ دقیقهٔ عرض شمالی و در ارتفاع ۱۴۶۸ متری از سطح دریا قرار گرفته‌است. آذرشهر در ۵۴ کیلومتری جنوب غرب تبریز و در محور تبریز-مراغه واقع شده‌است.

جمعیت آذرشهر برپایهٔ سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۸۵ خورشیدی بالغ بر ۳۶٬۴۷۵ نفر بوده‌است و به‌عنوان هشتمین شهر استان آذربایجان شرقی شناخته می‌شود. از ۳۶٬۴۷۵ نفر جمعیت این شهر، ۱۸٬۵۴۸ نفر مرد و ۱۷٬۹۲۷ نفر زن بوده‌اند؛ همچنین تعداد خانوارهای ساکن این شهر ۹٬۸۵۴ خانوار بوده‌است. آذرشهر یکی از شهرهای تاریخی آذربایجان است که منابع قدیمی نام آن را به صورت ده نخوارگان و ده نخیرجان نوشته‌اند و در کتاب‌های جغرافی قدیم عرب این نام به شکل «داخَرَّقان و دخارقان در آمده است. یاقوت حموی از این شهر باعنوان «دِه‌نَخیرجان» یاد کرده‌است؛ درحالی که حمدالله مستوفی از عنوان «دهخوارقان» استفاده نموده‌است. اکثر مورخان از آذرشهر به‌عنوان شهری کوچک با هشت روستای تابعه یاد می‌کنند و از وفور باغ‌های انگور، و میوهجات مختلف آن سخن به میان آورده‌اند.همچنین لپه آذرشهرو گردوی آذرشهر شهرت جهانی دارد.در روستای فیروز سالار اذرشهر باغهای پسته وجوددارد.

آذرشهر آثار تاریخی متعددی را در خود جای داده‌است که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به تپه باستانی پیرقطران، گورستان پیرحیران(درحال تخریب وتبدیل به موسسه آموزشی میباشد)، مسجد رومیان، مسجد جامع آذرشهر، غار باستانی و گورستان بادامیار و تورامین، مسجد تورامین، آرامگاه اولیا در روستای قاضی‌جهان و آرامگاه پیرجابر اشاره کرد.

بافت قدیمی آذرشهر:

با توجه به گفته های افراد کهنسال شهر در زمان های خیلی قدیم شهر توفارقان در محل کوه پیر قطران بوده است که در اثر زلزله نابود شده است و بعد از ان مردم شهر را در سمت دیگر رودخانه بنا نهاده اند.ویرانه های کوه پیر قطران هنوز بجاست و از آثار باستانی آذرشهر میباشد.بافت قدیمی شهر از تعدادی محله قدیمی تشکیل شده بود که این محلات از هم فاصله داشته اند و بین محلات باغات وجود داشته است که شمالیترین محله پیرلر بوده است و جنوبی ترین محله کردلر کوچه سی بوده است.و شرقی ترین محله دیزج و غربی ترین محله اشاغی کوچه بوده است.هر محله دارای کوجه های باریک و تودرتو و بن بست بوده است و در محل ورودی هر محله درب بزرگی بوده است که شبها بسته میشد و دارای نگهبان بوده است.بدین ترتیب هر محله مانند قلعه ای بوده است که خانه های در انتهای بن بست دارای قیمتهای بالاتر و ارزش بیشتر بوده است.در هر محله ودر اکثر کوچه ساختمانهایی به نام کبوتر خانه وجود داشته است که محل زندگی کبوتران و پرنده ها بوده است.در تمام کوچه ها سکو هایی بوده است که مسافران و افراد سالخورده بر آن نشسته و استراحت میکردندوبار خود را روی آن میگذاشتند و بعد از استراحت بار خود را با استفاده از آن کول میکردند. تمام محلات از آب قنات و چشمه ها استفاده میکردند که هم اکنون تمامی این قناتهای ارزشمند به لطف عدم درایت مسوولان و عدم درایت فرهنگی مردم و عدم توجه مردم به تاکیدات دین مبین اسلام بر نگهداری و نیالودن آبهای جاری به محل دفع فاضلاب تبدیل شده است.

قوش داشی: یکی از مشهورترین مکانهای آذرشهر مکای بنام قوش داشی میباشد که در ان محل قوچ سنگی بزرگی به رنگ سفید رنگ در آن وجودداشته است که متاسفانه تخریب گردیده است و فقط افراد سالخورده این محل را میشناسند.این قوچ بزرگ در محل اشیگ بازار(بازار قدیمی)وجود داشته است.

دربند باشگاه: این کوچه بنام دربند باشگاه معروف میباشد و بسیاری از افراد از علت نامیدن این مکان به این نام اطلاعی ندارند.در زمان سابق باشگاه افسران در این مکان در داخل باغی بزرگ و مجلل وجود داشته است.باغات گردوی مجللی در این ناحیه در حد فاصل محله علی اباد و کوی کردلر وجود داشته است.

کاروانسرای آلقو: کاروانسرای فراموش شده ای در همسایگی مسجد بازار(بازار مسجدی)میباشد که نام آن را فقط قدیمیهای آذرشهر بخاطر میاورند.

شخصیتها:

مرحوم شیخ زاده :

از نام آوران زمان پیش از انقلاب در آذرشهر بوده که به جوانمردی و شجاعت و لوطی گری نام نیک از خود به یادگار گذاشته است.این شخص به رابین هود آذرشهر مشهور بوده است و از دوستان طیب رضایی بوده است.فرار از زندان قصر مرحوم شیخ زاده و همچنین اسکورت شهید مدنی در جریان بازگشت ایشان به آذرشهر با وجود ممانعت ماموران امنیتی زمان شاه ضرب المثل خاص و عام بوده است.در زمان مرگ مشکوک ایشان درتهران در بسیاری از زندانهای ایران مجالس سوگواری از طرف زندانیان برگزارشد.

عاشیق عباس توفارقانلی : در ادبیات فولکولوریک آذربایجانشرقی از نام اوران میباشد که متولد کوی کردلر(کردلر کوچه سی)بوده است

آقای جوادی:

سناتور زمان شاه آقای جوادی به خاطر اقداماتی نظیر ایجاد بیمارستان و سیل بند رودخانه آذرشهر و به کار گماشتن افراد نیازمند در مشاغل گوناگون و اقدامات مفید دیگر نام نیک از خود به یادگار گذاشته است.

جستارهای وابسته

• روستای تاریخی مجارشین
• جمعیت شهرهای استان آذربایجان شرقی

سد دریک در ۱۵ کیلومتری غرب شهرستان سلماس بر روی رودخانه دریک‌چای که از کوههای مرزی ایران وترکیه سرچشمه می‌گیرد ساخته شده‌است.

ساخت و بهره‌برداری

تاکنون کارفرمای آن سد، سازمان آب منطقه‌ای آذربایجان غربی ومشاور طرح، مهندسان مشاور آب‌ نیرو بوده‌است. ساخت این‌سد دراواخر سال ۱۳۸۳ توسط مؤسسه عاشورا(قرارگاه خاتم الانبیاء) آغاز ودر فروردین ماه ۱۳۸۹ به بهره برداری رسید. هدف از احداث اين سد تامين آب زراعي 6000 هكتار از اراضي دشت سلماس، بهبود سيستم آبياري اراضي پايين دست سد، ساخت اولين پارك آبي تفريحي منطقه، پرورش ماهي و... مي باشد.

حجم مخزن

حجم مخزن آن ۲۲ میلیون مترمکعب، طول تاج ۱۳۷۴ متر و ارتفاع آن ۳۷ متر از بستر رودخانه می‌باشد. مجریان کنونی سد دریک متشکل از: مهندس سلیمانی سرپرست کارگاه، مهندس فیض الهی سرناظر پروژه و مهندس امامی نماینده مجری طرح سد دریک می‌باشند.

 

نمایی از سد شهیدکاظمی بوکان

سد شهید کاظمی در بوکان در استان آذربایجان غربی قرار دارد. این سد در ۳۵ کیلومتری جنوب شرقی شهرستان بوکان قرار دارد. با افزایش حجم مخزن سد در سال ۱۳۸۴ ٬ حجم کل مخزن سد به ۷۶۲ میلیون مترمکعب رسید. این سد علاوه بر تامین آب شهرهای بوکان٬ میاندوآب و بخشی از شهر تبریز٬ و در حدود ۵۵ هزار هكتار از زمين‌های كشاورزی منطقه های عجب شیر و آذرشهر را نيز آبياری می‌كند. همچنین این سد هرساله پذیرای هزاران نفر از سرتاسر استان می باشد.

City of Safranbolu *
میراث جهانی یونسکو
منطقه	ترکیه
نوع	Cultural
میراث جهانی یونسکو	ii, iv, v
منابع	۶۱۴
منطقه **	فهرست میراث جهانی یونسکو در اروپا
تاریخچه ثبت
ثبت	۱۹۹۴ (فصل 18th )

سافران‌بولو (به ترکی استانبولی: Safranbolu) شهری است در کشور ترکیه که در استان قره‌بوک واقع شده‌است. جمعیت این شهر بر اساس سرشماری سال ۲۰۰۸ میلادی ۳۷٬۰۹۲ نفر و بر اساس برآوردهای سال ۲۰۰۹ میلادی ۳۵٬۸۵۰ نفر می‌باشد.

نگارخانه