خورشید بانو ناتوان (۶ آگوست ۱۸۳۲، شوشی-۲ اکتبر ۱۸۹۷، شوشی) یکی از بهترین غزل گویان تاریخ آذربایجان است که بیشتر شعرهایش را به زبان ترکی آذربایجانی و فارسی سروده است. او دختر مهدی قلی خان، آخرین حاکم (۱۷۴۸ - ۱۸۲۲) بود. خورشید بانو بیشتر بخاطر غزل‌ سراییش مشهور است. وی در اشعارش ناتوان تخلص می‌نمود.

زادروز	۷۴۷ هجری قمری
درگذشت	۷۹۶ هجری قمری حلب، شام
پیشه	شاعر

سیدعمادالدین نسیمی، شاعر و متفکّر ترکی و فارسی و عربی شعر سروده‌است. ولی دیوان عربی او در طول زمان مفقود شده‌است. سازمان بین‌الملی یونسکو به خاطر کوشش‌های وی در اشعار انسانی و صلح جهانی در سال ۱۹۷۳ این سال را سال نسیمی اعلام کرد.

محل تولد

با توجه به اینکه از جزییات زندگی نسیمی اطلاعات کمی در دست می‌باشد لذا در مورد زادگاه او موارد مختلفی بیان می‌گردد. طبق نظر ادوارد براون وی متولد شهر بغداد  بوده و برخی دیگر او را متولد شیراز  و یا برخی دیگر زادگاه وی را علاوه بر شیراز، تبریز یا دیاربکر حدس می‌زنند.

سبک شعر

دیوان نسیمی حاوی قالب‌های متنوع شعری از قبیل غزل، قصیده، رباعی اکثرا به زبان ترکی است. به علت تأثیری که طریقت حروفی به دیگر عقاید عرفانی داشته، بسیاری از شعرهای

نمونه‌ای شعر:

• میرفطروس، علی. عمادالدین نسیمی، شاعر و متفکّر حروفی

پانویس

منابع

• تاریخ ادبیات ایران - ادوارد براون
• ریاض العارفین – رضاقلیخان هدایت
•  

Andrews, Walter G. ; Black, Najaat; Kalpakli, Mehmet (۱۹۹۷). Ottoman Lyric Poetry: An Anthology. University of Texas Press. pp. ISBN 0-292-70472-0

قنیره پاشایوا (به ترکی آذربایجانی: Qənirə Ələsgər qızı Paşayeva) فرزند علی عسگر متولد ۲۴ مارس سال ۱۹۷۵ در روستای دوز قرقلی از توابع ناحیه تووز است.

وی یکی از سیاستمداران نامدار زن آذربایجانی است. وی همچنین در مذاکره ای مربوط به نسل‌کشی ارامنه که در برنامه میدان سیاست شبکه تلویزیونی ترکیه صورت گرفت، حضور داشته است.

پاشایوا دارای دو مدرک تحصیلی پزشکی اطفال از و همچنین مدرک حقوق بین‌الملل از است. وی به زبان‌های ترکی آذربایجانی٬ انگلیسی٬ روسی و ترکی استانبولی تسلط دارد.^{[نیازمند منبع]}

قنیره در سال ۱۹۹۸ در شرکت به عنوان گزارشگر، خبرنگار، ویراستار، سردبیر ارشد، ویرایشگر، معاون دبیر و غیره مشغول به کار بود و در سال ۲۰۰۵ به عنوان رئیس روابط عمومی بنیاد حیدر علی‌اف منصوب گردید. در تاریخ ۶ نوامبر سال ۲۰۰۵ به عنوان عضو مجلس از حوزه انتخاباتی شماره ۱۰۵ تووز انتخاب شد و در حال حاضر عضو پارلمان آذربایجان و عضو هیئت نمایندگی جمهوری آذربایجان در مجمع پارلمانی اتحادیه اروپا است.

قنیره پاشایوا مجرد است.

Məmməd Əmin Rəsulzadə

شناسنامه
زادروز	۳۱ ژانویه ۱۸۸۴
زادگاه	نوخالی باکو، جمهوری آذربایجان
تاریخ مرگ	۶ مارس ۱۹۵۵
محل مرگ	استانبول، ترکیه
دین	اسلام
اطلاعات سیاسی
ترتیب	اولین رییس
جناح سیاسی	مساوات و سوشیال دموکرات در آذربایجان، عامیون در ایران

محمد امین رسول‌‏زاده (تولد ۳۱ ژانویه ۱۸۸۴ - مرگ ۶ مارس ۱۹۵۵ استانبول) نخستین و تنها رییس جمهوری دمکراتیک آذربایجان است. او نخستین رییس جمهور یک کشور در جهان اسلام است. او از بنیانگذاران حزب دمکرات ایران، سردبیر روزنامه ایران نو و از اندیشه پردازان سوسیال دموکراسی در جنبش مشروطیت ایران بود.

جوانی

در سال ۱۹۰۲ «سازمان جوانان مسلمان» را بنیان گذاشت که از جمله اهداف آن، چاپ و پخش بیانیه و تبلیغ در بین کارگران کارخانه‏ ها بود و در این راستا نشریه‏ای بنام «همت» انتشار داد که بعدها «تکامل» شد. او در سال ۱۹۰۵ در جریان مبارزات انقلابی خود با استالین آشنا شد. آنموقع هر دو ۲۰ ساله بودند و رسول‏زاده به عنوان روزنامه‌نگار کار می‌کرد. او مقاله‌هایی را برای انواع روزنامه‌های مخالف می‌نوشت و با گروه مساوات آذربایجان همکاری داشت. استالین نیز در باکو بود و کارگران شرکت نفت را علیه سرمایه‌داری و تزار سازمان‌دهی می‌کرد. زمانی که مقامات رسمی روسیه تلاش کردند استالین را دستگیر و زندانی نمایند، رسول‏زاده او را در آپارتمان شخصی‌اش پنهان کرده و جانش را نجات داده بود. در ۱۹۰۶ در روزنامة «قلم» مقاله می‏نوشت و آنگاه به سردبیری موقت آن رسید. در این سال سردبیری «تکامل» را عهده‏ دار گردید.

مهاجرت به ایران

در ۱۹۰۷ که عرصه برمخالفان در روسیه تنگ شد، به ایران آمد. در دوران استبداد صغیر (۱۹۰۸-۱۹۰۹) تعدادی از اعضای حزب سوسیال دموکرات باکو از جمله محمدامین رسول‌زاده در کنار مجاهدین تبریز به مقاومت در برابر نیروهای دولتی پرداختند. او پس از فتح تهران (ژوئیه ۱۹۰۹) و در دوره دوم مشروطه همراه کسانی چون سیدحسن تقی ‏زاده و سلیمان‏ میرزا اسکندری و ، را بنیان نهاده و روزنامة «ایران نو» (ارگان حزب) را انتشار دادند. رسول‏زاده سرمقالهٔ این روزنامه را می‌‏نوشت. او در ۱۳۲۸ ه. ق و در دومین سال انتشار آن سردبیر شد. پس از فتح تهران (ژوئیه ۱۹۰۹) و در دوره دوم مشروطه پس از تشکیل حزب عامیون (دموکرات) ایران به فعالیت در این حزب پرداخت، در این دوران رسول زاده سردبیر روزنامه ایران نو ارگان رسمی کمیته مرکزی حزب عامیون بود. ایران نو از تاثیرگذارترین و پراهمیت‌ترین نشریات این دوره ایران محسوب می‌شود. این روزنامه پیشرو برای اولین بار روزنامه‌نگاری به سبک اروپایی را در ایران آغاز نمود و به دفاع از حقوق غیرمسلمانان و معرفی اندیشه‌های سوسیالیسم پرداخت. سرانجام رسول‌زاده در سال ۱۹۱۱ و در کشاکش رقابت‌ها و جدال حزب‌های رقیب عامیون و اعتدالیون از ایران اخراج شد.

تاسیس جمهوری آذربایجان

در ۱۹۱۱ به ترکیه رفت و به «تورک اوجاغی» از گروههای ترک گرا پیوست. پس از آغاز جنگ جهانی اول، به باکو بازگشت و فعالیت خود را از سرگرفت. در ۱۹۱۷ که رژیم تزاری سرنگون شد، او زمینه را برای استقلال آذربایجان فراهم یافت. در ۲۸ مه ۱۹۱۸ تشکیل جمهوری آذربایجان به عنوان اولین جمهوری مسلمان جهان اعلام شد و رسول‏‏زاده با اکثریت آراء به عنوان رهبر شورای ملی آذربایجان برگزیده شد. در۲۸ آوریل ۱۹۲۰ که نیروهای ارتش سرخ به رهبری سرگئی کیروف، باکو را تصرف و جمهوری آذربایجان را ساقط کردند، رسول‏زاده در روستایی مخفی شد ولی به زودی دستگیر و زندانی شد. استالین به باکو آمده و او را از زندان نجات داد. رسول‏زاده با پیشنهاد و همراه استالین به مسکو رفت. در مسکو استالین پستهای مختلفی را به او پیشنهاد کرد ولی او هیچکدام از آنها را نپذیرفت چون از سقوط جمهوری آذربایجان به دست بلشویکها آزرده خاطر بود. او حتی سمت مترجم رسمی دولت شوروی را نپذیرفت. رسول‏زاده در دانشگاه مسکو، تاریخ و ادبیات شرق را تدریس می‏کرد.

تبعید

چون شیوه استالین نابود کردن دوستان قدیمی بود، رسول‏زاده به یاری برخی از اعضای حزب مساوات، به فنلاند گریخت و از آنجا در سال ۱۹۲۲ به ترکیه رفت. استالین از آتاتورک خواست تا طبق قرارداد استرداد مجرمین سیاسی، رسول‏زاده را به شوروی تحویل دهد. آتاتورک از رسول‏زاده خواست تا آرام شدن اوضاع، ترکیه را ترک کند. رسول‏زاده به لهستان رفت و در آنجا با ژوزف پیلسودسکی رهبر لهستان دیدار کرد. چندی بعد با دختر برادر یا خواهر پیلسودسکی ازدواج کرد. با حمله آلمان به لهستان در ۱۹۳۹، رسول‏زاده به ترکیه بازگشت. در این زمان هیتلر برای عملی کردن نقشه ‏های بلندمدتش، نیاز به کسانی داشت که در منطقه قفقاز نماینده او باشند. هیتلر وصف فرهیختگی و دانش رسول‏زاده را شنیده و تشخیص داده بود که او تنها فرد مناسب است. رسول‏زاده در آلمان با هیتلر دیدار کرد. آرزوی او احیای استقلال آذربایجان به یاری آلمان بود. زمانی که هیتلر آماده سازماندهی ارتش خود بود، از رسول‏زاده خواست تا برای آنان سخنرانی کند. در سخنرانی او تنها عشق به آذربایجان دیده می‏شد. از این رو به او ۲۴ ساعت مهلت داده شد که آلمان را ترک کند. رسول‏زاده نیز به ترکیه بازگشت و براثر بیماری قند درگذشت. او در میان شخصیتهای آذربایجانی از وجهه بسیار بالایی برخوردار است. فریدون آدمیت در کتاب «» درباره او چنین نوشته‌است:

 

واحد پول آذربایجان: ۱۰۰۰ منات (۱۹۹۳). با تصویر محمد امین رسول‌زاده.

در سراسر آذربایجان برای بزرگداشت رسول زاده یادبودهایی وجود دارد. مثلاً دانشگاه دولتی باکو به افتخار او نامگذاری شد. تصویر او بر اسکناسهای هزار مناتی آذربایجان بین سالهای ۱۹۹۳ تا ۲۰۰۶ نقش بسته بود.

ناصر منظوری نویسنده و زبان‌شناس ایرانی است.  در سال ۱۳۳۲ در بخش کوله بوز واقع در جنوب غربی میانه در آذربایجان در یک خانواده روشنفکر و بزرگ طایفه به دنیا آمده‌است. از این رو، هم با فرهنگ مردم قرابت نزدیک داشته و هم آشنا با شرایط علمی و فکری جهان بزرگ شده‌است. در چهار سالگی از زادگاه خود کوچ می‌کند، کوچی که بی بازگشت هم نیست. این کوچ و بازگشت‌های مکرر بیست و چند سال طول می‌کشد. دوران تحصیل او در چنین شرایطی و در کنار فرهنگها و اقوام مختلف سپری شده‌است. هم از این روست که تحصیلِ بیست و یک ساله او در پانزده مدرسه و دانشگاه طی شده‌است.

اکنون ناصر منظوری با اعتقاد بر خلاقیت ویژه تولیدات زبانی از یک سو، و از دیگر سو به دلیل هدر رفتن انرژی بیش از حد در دور باطل‌های تحصیلی دیگر اعتقادی بر آکادمیک شدن این خلاقیت‌ها ندارد.

از سال ۱۳۵۹ به این سو در تهران ساکن شده، متأهل و دارای دو فرزند پسر است.

فعالیت ادبی

حیطه کاری ناصر منظوری در دو بخش عمده متمرکز شده: ۱. نوشتن رمان، ۲. کارهای تئوریک و تحقیقی در زبان.

تمرکز اصلی و اساسی فعالیت ادبی و نیز فعالیت‌های تئوریک او بر روی ساختارهای جبری مفاهیم و نیز تفکر اسطوره‌ای است. او آثار خود را در سه زبان ۱. ترکی، ۲. فارسی و ۳. انگلیسی می‌نویسد.

آثار ادبی (به زبان ترکی)

1. سون ناغیل سون افسانه (آخرین قصه آخرین افسانه) ۱۳۶۹ (در ژانرِ سیجیر نوشته شده، ژانری که نسبت به شعر و نثر، ژانر مادر به حساب می‌آید.)
2. قاراچوخا (۱۳۷۳، رمان)
3. هپیریم-هوپوروم (۱۳۸۳) (سیجیر سطح دو برای کودکان)
4. جیرتدان (۱۳۸۳) (سیجیر سطح سه برای کودکان)
5. آواوا (۱۳۸۴) رمان
6. اویونوم-اویونوم (برای چاپ آماده می‌شود) رمان

آثار تئوریک

1. نظام چهار بعدی زبان (۱۳۸۱) تئوریک
2. Deterministically Structuring Concepts (۱۳۸۲)
3. زبان و تفکر اسطوره ای (مقاله صد صفحه‌ای چاپ شده در شماره مخصوص مجله دیلماج، ۳۴، ۱۳۸۶)
4. کتیبه‌های شفاهی -۱، آشوبی شدگی در شعر شهریار-۱ (۱۳۸۸) (آشوبی شدگی در شعرهای فارسی شهریار)
5. کتیبه‌های شفاهی -۲، آشوبی شدگی در شعر شهریار-۲ (۱۳۸۸) (آشوبی شدگی در شعر ترکی شهریار)
6. کتیبه‌های شفاهی (۴) زایش ادبیات (۱۳۸۹)
7. کتیبه‌های شفاهی (۵) مفهوم صدا (زبانی درون زبان) (۱۳۹۰)
8. کتیبه‌های شفاهی (۶) ساختار مفهومی فعل در زبان ترکی (۱۳۹۱)
9. کتیبه‌های شفاهی (۷) نظام فراجمله ای در زبان ترکی (۱۳۹۱)

منابع

• "Iranian Azerbaijani Literature". Exiled Ink (London: Exiled Writers Ink) (10). 2008. http://www.exiledwriters.co.uk/publ.shtml#magazine. 
• http://www.azyb.net/cgi-bin/ayb/main.cgi?id=15 (مجله "آذربایجان" ارگان رسمی کانون نویسندگان جمهوری آذربایجان ۱۰۸، ۹، ۲۰۰۵)
• Nasır MEnzuri’nin AVAVA ROMANI ÜZERİNE BİR İNCELEME تز پایان نامه کارشناسی ارشد خانم صدف آهن پنچه، ترکیه، دانشگاه جلال بایار، دانشکده علوم اجتماعی، بخش ادبیات نوین ترکی Exiled Ink (۱۰) ۲۰۰۸
• Alatoran (۱۲ & ۱۳) ۲۰۰۸ http://عنوان پیوندalatoran.org(مجله آلاتوران ارگان کانون نویسندگان آزاد جمهوری آذربایجان)

 

میرزا شفیع واضع (۱۷۹۴-۱۸۵۲) معروف به "دانای گنجه" شاعر کلاسیک دو زبانه جمهوری آذربایجان بود که به دو زبان ترکی آذربایجانی و فارسی شعر می‌سرود. او در شعرهای ترکی خود، از سنت‌های کلاسیک شعر ترکی آذربایجانی قرن چهاردهم میلادی پیروی می‌کرد.آثار او تقریبا به تمام زبان‌های اروپایی ترجمه شده است.

میرزا فتحعلی آخوندزاده
زادروز	۱۱۹۱ خورشیدی ۱۸۱۲ شهر نوخه جمهوری آذربایجان کنونی
درگذشت	۱۲۵۷ خورشیدی ۱۸۷۸ تفلیس گرجستان
محل زندگی	نوخه, خامنه, مشکین‌شهر, گنجه و تفلیس
نام‌های دیگر	آخوندوف
آثار	سرگذشت یک مرد خسیس تمثیلات یا شش نمایش‌نامهٔ کمدی
والدین	میرزا محمدتقی

میرزا فتحعلی آخوندزاده (آخوندوف) نمایشنامه‌نویس آزادی‌خواه آذربایجانی ایرانی‌تبار دورهٔ قاجار بود. او را از پیشگامان جنبش ترقی‌خواهی و ناسیونالیسم ایرانی می‌دانند. اندیشه‌های او بر اندیشمندان جنبش مشروطیت ایران از جمله میرزا آقاخان کرمانی، میرزا ملکم خان، طالبوف و دیگران بسیار تاثیر گذاشت.

زندگی

در سال ۱۱۹۱ خورشیدی برابر با ۱۸۱۲ میلادی و ۱۲۲۸ هجری قمری در شهر نوخه یاشکی زاده شد. پدرش میرزا محمدتقی، کدخدای روستای خامنه بود که درست یک سال پیش از تولد میرزافتحعلی از این سمت برکنار شد و با مهاجرت جعفرقلی خان دنبلی از خوی به شهر شکی و حکومت در آن ولایت، بسیاری از اهالی شهرهای مختلف آذربایجان به جهت عدل و داد وی با آن شهر مهاجرت نمودند که میرزا تقی نیز یکی از آن‌ها بود. در آنجا همسر دیگری به نام نعناخانم اختیار کرد و از او میرزافتحعلی را به دنیا آورد.

شهر نوخه در جمهوری آذربایجان کنونی تا زمان انعقاد عهدنامه ترکمانچای در سال ۱۸۲۸ میلادی/ ۱۲۰۶ خورشیدی٬ یعنی حدود ۱۶ سال پس از تولد فتحعلی٬ متعلق به ایران بود.

فتحعلی در کودکی به همراه خانواده مدتی در خامنه و مشکین‌شهر و چندی هم در گنجه زندگی کرد و سپس به نوخه بازگشت و در آنجا تحصیل کرد. سپس هنگامی که ۲۳ ساله بود به تفلیس رفت و مترجم فرماندار گرجستان شد و تا آخر زندگی همین سمت را داشت.

او در زمان ورود به تفلیس بود که با تئاترهای گرجستان آشنا شد. در این تئاترها عموماً آثار گوگول، مولیر به صحنه می‌رفت. او از این پس بود که خود نیز دست به کار نگارش نمایشنامه شد. از جمله آثار آخوندزاده که سبب شهرت وی در ادبیات نمایشی شد، کتاب «تمثیلات» است که حاوی شش نمایشنامه و یک داستان به قرار زیر می‌باشد:

• «حکایت ملا ابراهیم خلیل کیمیاگر»
• «حکایت خرس قولدورباسان» یا «دزدافکن»
• «حکایت موسیو ژوردان حکیم نباتات و مستعلی شاه مشهور به به جادوگر»
• «حکایت وزیر خان لنکران» یا «سراب»
• «حکایت مرد خسیس» یا «حاجی قره»
• «حکایت وکلای مرافعه تبریز»
• داستان «یوسف شاه سراج» یا «ستارگان فریب خورده»

آخوندزاده اولین سازندهٔ قالب‌های امروزی نمایش در مشرق زمین است. او همچنین جزو نخستین کسانی است که به موضوع زن و مشکلات زنان ایرانی در آثارش می‌پردازد. هرچند او در نمایشنامه‌هایش به مساله آزادی و مشکلات زنان می‌پردازد اما راه حلی برای نجات آنان ارائه نمی‌کند. تمایل به روشنگری، هجو سنت و ستایش از جلوه‌های تجدد از مضامین اصلی نمایشنامه‌های او بود. او در کتاب «ستارگان فریب‌خورده» از ماجرایی تاریخی در عصر صفویه برای ترسیم واقعیت‌های زمان خودش بهره برده است.

میرزا فتحعلی آخوندزاده از اولین ادیبان و نقادان اجتماعی به شیوه علمی بود. او در "رساله قرتیکا" یا "سروشیه" نقدی بر قصیده سروش اصفهانی نوشت و می توان گفت اساس نقد نظام مند در ایران را شروع نمود. برخلاف عادات ادبی آن زمان وی مضمون و محتوا و تأثیرات اجتماع در نقد خود جای داد.

آخوندزاده در سال ۱۲۵۷ خورشیدی (۱۸۷۸ میلادی در تفلیس در ۶۷ سالگی درگذشت.

فعالیت‌های ادبی

آخوندزاده در تفلیس با فن نمایش و نمایشنامه‌نویسی آشنا شد و خود به نوشتن نمایشنامه‌های اجتماعی و انتقادی پرداخت. آثار او اغلب به زبان ترکی آذربایجانی است که گاه به شعرهای فارسی مزین می‌شد. برخی از آثارش به روسی و فارسی ترجمه شدند. نمایش‌نامه قفقاز و آذربایجان می‌پردازد. وی مرثیه شرق در رثای مرگ پوشکین را در سال ۱۹۳۷ میلادی سروده است.

آثار او در کارهای دیگر نویسندگان آزادی‌خواه دورهٔ مشروطیت ایران تأثیر زیادی داشت. او همچنین از طرفداران و مبلغان تغییر رسم‌الخط عربی به الفبای لاتین بود.

کتاب‌شناسی

• سرگذشت یک مرد خسیس
• تمثیلات یا شش نمایش‌نامهٔ کمدی(۱۲۲۱-۱۲۲۵ هجری خورشیدی)

• مکتوبات
• سرگذشت مرد خسیس
• معرفی آخوندزاده در دایره المعارف بزرگ اسلامی

قالا گاوورو
کل جمعیت
نواحی با بیشترین جمعیت
آسیا عراق
زبان‌های رایج
ترکی آذربایجانی
ادیان و مذاهب

قالا گاوورو نام ترکمانهای مسیحی عراق می باشد، به طور تخمینی ۳۰٬۰۰۰ نفر از قالا گاووروها در کرکوک زندگی می‌کنند.

جستارهای وابسته

• ترکمن های عراق
• ترکمان های سوریه
• مردم آذربایجانی

قره چورلو
کل جمعیت
نواحی با بیشترین جمعیت
آسیا ایران
زبان‌های رایج
ترکی آذربایجانی
ادیان و مذاهب
شیعه

قره چورلو و یا قاراچورلو نام یکی از ایلات ترک منطقه قرچه‌داغ یا ارسباران در آذربایجان ایران است.

این ایل در آذربایجان شرقی جز طوایف ایل قره داغ و در آذربایجان غربی، اردبیل جز طوایف ایل شاهسون می باشد.

در فتح بغداد قره چورلوها در کنار نادر شاه بودند و در کتاب جهانگشای نادری به دفعات ار قره چورلوها نابرده شده‌است. بولود قاراچورلو (سهند) سراینده کتاب سازمین سوزو (سخن ساز من) که افسانه‌های دده قورقود را بصورت حماسی به زبان ترکی آذری سروده‌است نیز از شعرای قره چورلو میباشد.

مردم ایل قره چورلو به زبان ترکی آذربایجانی صحبت می کنند و مسلمان شیعه هستند.

جستارهای وابسته

• بولود قاراچورلو
• مردم آذربایجانی

شناسنامه
زادروز	۲۴ ژوئن ۱۹۳۸ میلادی
زادگاه	نخجوان،  جمهوری آذربایجان
تاریخ مرگ	۲۲ اوت ۲۰۰۰ میلادی
محل مرگ	آنکارا،  ترکیه
اطلاعات سیاسی
سمت	رئیس جمهور جمهوری آذربایجان از ۱۶ ژوئن ۱۹۹۲ تا ۱ سپتامبر ۱۹۹۳
پیش از	ایاز مطلب‌اف
پس از	حیدر علی اف

ابوالفضل ایلچی بیگ (به ترکی آذری: Əbülfəz Elçibəy) (زادهٔ ۲۴ ژوئن ۱۹۳۸ در نخجوان-درگذشتهٔ ۲۲ اوت ۲۰۰۰ در آنکارا)، سیاست‌مدار آذربایجانی و یکی از مخالفان اتحاد جماهیر شوروی سابق و دومین رئیس جمهور جمهوری آذربایجان و نخستین رئیس جمهور غیر کمونیست جمهوری آذربایجان بود که در انتخابات آزاد این مقام را در ۱۶ ژوئن ۱۹۹۲ احراز کرد و طی یک کودتا در جون ۱۹۹۳ از قدرت کنار رفت. وی رئیس حزب جبهه خلق آذربایجان بود. قبل از وی ایاز مطلب‌اف رئیس جمهور جمهوری آذربایجان بود و پس از وی حیدر علی اف به این مقام رسید.